Szara kula

To jak? Chce­cie, żebym opo­wia­dał? A pew­nie! Widzę, że­ście ła­su­chy, po­żre­cie każdą hi­sto­rię bez po­pit­ki. Ale nie my­śl­cie sobie, że pod­su­nę wam tu zaraz ja­kiś za­kal­ec. Nie zro­bił­bym tego, prze­cież mnie zna­cie. Co też ja plotę, wcale mnie nie zna­cie, i niech tak zo­sta­nie. Po co mie­li­by­śmy się bra­tać, skoro zaraz i tak Was tu nie bę­dzie?

To, o czym chcę opo­wie­dzieć, wy­da­rzy­ło się w pew­nej da­le­kiej kra­inie, któ­rej już nie ma, bo prze­pa­dła na amen, ko­niec, krop­ka. Co? Nie wie­rzy­cie mi? Słusz­nie, bo kła­mię. Ta kra­ina cią­gle sobie ist­nie­je, a owa hi­sto­ria jest w niej chęt­nie po­wta­rza­na do dzi­siaj. Ale zo­staw­my „dzi­siaj”, skup­my się na „wczo­raj”. A może i „przed­wczo­raj”, czas szyb­ko leci.

Atlan­ty­da. Wy­obraź­cie sobie rzu­co­ny gdzieś po­środ­ku morza ar­chi­pe­lag gó­rzy­stych wy­se­pek, na któ­rym pa­nu­je wiecz­na, bez­desz­czo­wa wio­sna. Tutaj cią­gle coś kwit­nie, za­pach kwia­tów i owo­ców, nie­zna­nych w in­nych za­kąt­kach świa­ta, to­wa­rzy­szy nam przez cały rok. Wyspy po­ro­śnię­te są gę­sty­mi la­sa­mi peł­ny­mi cu­dow­nych zwie­rząt – można w nich spo­tkać jed­no­roż­ce i draki. 

W każ­dym razie to nie przy­ja­zny kli­mat czy cu­dow­ne zwie­rzę­ta roz­sła­wi­ły Atlan­ty­dę; kra­ina sły­nę­ła z tego, że za­miesz­ku­ją­cy ją lud pałał żar­li­wą mi­ło­ścią do sztu­ki, a zwłasz­cza do po­ezji. Ko­cha­no ją w każ­dej for­mie i pod róż­ny­mi po­sta­cia­mi, każ­de­go roku dzie­siąt­ki ar­ty­stów two­rzy­ły to­mi­ki, które znaj­do­wa­ły uzna­nie nawet w od­le­głych za­kąt­kach świa­ta.

Waham się, skąd ru­szyć – wiele jest per­spek­tyw, które mógł­bym przy­jąć, by opo­wie­dzieć tę hi­sto­rię, ale rów­nie wiele jest miejsc, z któ­rych mógł­bym ją za­cząć. Dobra, chyba już wiem. Po­słu­chaj­cie więc hi­sto­rii o tym, jak bo­ga­ty mło­dzie­niec Janis za­du­rzył się pięk­nej i ubo­giej Kirke…

Jedną z naj­bar­dziej sza­no­wa­nych na Atlan­dy­dzie ro­dzin byli Pon­di­ki­so­wie, po­cho­dzą­cy od Hek­to­ra Pon­di­ki­sa. Już to przy­da­wa­ło im chlu­by, a jakby tego było mało, Filip Pon­di­k0is, głowa ro­dzi­ny, ucho­dził za naj­zna­ko­mit­sze­go ży­ją­ce­go poetę. Wraz z córką – wspo­mnia­ną przed chwi­lą Kirke – miesz­kał w samym cen­trum sto­li­cy, a jego dom za­wsze był otwar­ty dla gości.

Głów­nie dla­te­go, że nie miał drzwi wej­ścio­wych – Filip sprze­dał je, by spła­cić kre­dyt.

Tak, Pon­di­ki­so­wie byli nę­dza­rza­mi. To, co na­zwa­łem domem, było ru­de­rą stra­szą­cą z da­le­ka dziu­ra­wym da­chem i brud­ną fa­sa­dą. Co, dziwi Was to? Cóż, dzi­wi­ło wszyst­kich, któ­rzy mieli oka­zję przy­być na Atlan­ty­dę i prze­ko­nać się, że po­gło­ski o bie­da­kach od­da­nych sztu­ce są praw­dzi­we. Pełne grozy zdu­mie­nie bu­dzi­ły wa­run­ki, w ja­kich żył nie tylko naj­zna­ko­mit­szy poeta na wy­spie i jego córka, ale i wszy­scy tu­tej­si ar­ty­ści, ce­nią­cy sztu­kę nade wszyst­ko, co za­wsze łą­czy­ło się z tym, że kle­pa­li – więk­szą lub mniej­szą – biedę.

Nim za­cznie­cie im współ­czuć, wierz­cie mi na słowo, że kiedy ten czy inny ar­ty­sta drżał wie­czo­rem w łóżku, nie mogąc za­snąć z po­wo­du doj­mu­ją­ce­go głodu czy pa­da­ją­ce­go na głowę desz­czu, wy­star­czy­ło, by za­czął ukła­dać w gło­wie wiersz albo re­cy­to­wać któ­ryś z uko­cha­nych epo­sów, by stać się szczę­śliw­szym, niż któ­re­kol­wiek z Was – za­wsze na­je­dzo­nych i bez dziu­ra­we­go dachu nad głową – kie­dy­kol­wiek bę­dzie.

Do­my­śla­cie się pew­nie, że ar­ty­ści nigdy nie przyj­mo­wa­li jał­muż­ny. A tę ofe­ro­wa­no im nie­ustan­nie. Jał­muż­na, jak to brzmi! Słowo to ko­ja­rzy się z ochła­pem, a tak się skła­da, że poeci, i wiel­cy, i ci mniej­si, mogli bły­ska­wicz­nie wy­do­być się z nędzy; wy­star­czy­ło nie prze­ga­niać któ­re­goś z hoj­nych me­ce­na­sów, któ­rzy re­gu­lar­nie pu­ka­li do ich drzwi, czy tam fu­tryn, by za­ofe­ro­wać coś, co okre­śla­li ele­ganc­ko jako „sty­pen­dia”, a co było w isto­cie nie­ogra­ni­czo­nym wspar­ciem fi­nan­so­wym. 

Trze­ba Wam wie­dzieć, że ludzi na­praw­dę ma­jęt­nych było na Atlan­ty­dzie rów­nie wielu, co ar­ty­stów. I że ko­cha­li oni sztu­kę rów­nie mocno, jak ich bar­dziej uta­len­to­wa­ni po­bra­tym­cy.

Nie, to jed­nak nie­spra­wie­dli­we, by od­ma­wiać ta­len­tu na­szym bo­ga­czom. Mieli nie­wąt­pli­wą smy­kał­kę do in­te­re­sów. To oni, w spo­sób roz­trop­ny i nie na­zbyt za­chłan­ny, eks­plo­ato­wa­li na­tu­ral­ne za­so­by na­szej kra­iny: wy­śmie­ni­te owoce, przy­pra­wy, smo­czą łuskę. Dobra te były wy­so­ce po­żą­da­ne na całym świe­cie, więc han­del kwitł.

Wra­ca­jąc – uta­len­to­wa­ny Filip Pon­di­kis miał córkę, która odzie­dzi­czy­ła po nim ta­lent. Kirke do­pie­ro co skoń­czy­ła osiem­na­ście lat, a już cie­szy­ła się na wy­spie opi­nią bar­dzo zdol­nej po­et­ki oraz po­wo­dze­niem płci brzyd­szej, po­nie­waż jej uroda nie ustę­po­wa­ła ta­len­to­wi. Punk­tem star­to­wym opo­wie­ści miało być ro­dzą­ce się uczu­cie, pa­mię­ta­cie? Jeśli za­po­mnie­li­ście, to nic dziw­ne­go, jakoś nie mogę się ze­brać, skąd Wy bie­rze­cie do mnie cier­pli­wość?

Ale to nie tak, że bre­dzę od rze­czy, wszyst­ko, co po­wie­dzia­łem do tej pory, było istot­ne, aby­ście le­piej zro­zu­mie­li po­ło­że­nie pew­ne­go mło­dzień­ca, któ­re­go serce za­bi­ło szyb­ciej. Oczy­wi­ście Janis Flim­me­nos, ów bo­ga­ty mło­dzie­niec, wie­dział, kim jest Kirke Pon­di­kis, znał jej po­ezję, raz nawet wi­dział ją w sto­li­cy na jar­mar­ku. Ale tam­te­go dnia, kiedy wy­glą­dał przez okno mkną­cej ka­re­ty, uj­rzał ją, można rzec, na nowo; dziew­czy­na po­chy­la­ła się aku­rat nad ulicz­nym ku­błem na śmie­ci, w któ­rym szu­ka­ła naj­wi­docz­niej ja­kichś war­to­ścio­wych fan­tów.

W chwi­li, w któ­rej powóz za­przę­żo­ny w dwa wy­bor­ne ogie­ry prze­jeż­dżał obok Kirke, ta wy­pro­sto­wa­ła się i spoj­rza­ła Ja­ni­so­wi pro­sto w oczy, a on za­nu­rzył się w jej spoj­rze­niu jak w balii z go­rą­cą wodą i rów­nie szyb­ko z niej wy­sko­czył. Nie umknął da­le­ko: po­je­dyn­cze ko­smy­ki wło­sów, kła­dą­ce się na po­licz­kach, zro­szo­ne potem czoło, lekko roz­chy­lo­ne usta – wszyst­ko to, co zdą­żył w pę­dzie za­uwa­żyć, spra­wi­ło, że dół jego brzu­cha ści­snął bo­le­sny, tę­sk­ny, co­kol­wiek wsty­dli­wy, skurcz. Janis przy­ci­snął nos do szyby, by objąć spoj­rze­niem syl­wet­kę szyb­ko nik­ną­cej w od­da­li pięk­no­ści. Spo­strzegł, że Kirke też pa­trzy w jego stro­nę, co skut­ko­wa­ło ostat­nim, naj­słod­szym ze wszyst­kich, cio­sem.

– Co ty wa­riu­jesz? – za­py­tał z wła­ści­wą sobie sub­tel­no­ścią Elias, przy­ja­ciel Ja­ni­sa, to­wa­rzy­szą­cy mu tam­te­go dnia. – Nie strasz ludzi. Nawet gdy­byś sta­nął na szczu­dłach, do któ­rych do­piął­byś dru­gie szczu­dła, to progi i tak są dla cie­bie za wy­so­kie, koleś.

Mło­dzie­niec za­ci­snął wargi. Nie czuł zło­ści wobec swego przy­ja­cie­la, wszak wie­dział, że nie pró­bo­wał on go upo­ko­rzyć, a spro­wa­dzić na zie­mię – syn naj­więk­sze­go bo­ga­cza w sto­li­cy nie mógł na po­waż­nie my­śleć o córce zna­ko­mi­te­go poety, a gdyby za­czął wy­obra­żać sobie nie­stwo­rzo­ne rze­czy, to cóż, od tego są przy­ja­cie­le, by pewne rze­czy wybić czło­wie­ko­wi z głowy.

Tak się jed­nak skła­da­ło, że Elias nie wie­dział o swym druhu pew­nej istot­nej rze­czy. Miał on pe­wien se­kret, da­ją­cy mu szan­sę na zdo­by­cie serca Kirke. Cóż to było? Spo­koj­nie, do­wie­cie się w sto­sow­nym cza­sie.

Roz­trzę­sio­ny Janis wró­cił do pa­ła­cu, w któ­rym za­miesz­ki­wał z ojcem oraz licz­ną służ­bą. Za­mknął się w swej sy­pial­ni i za­cią­gnął fi­ra­ny; widok na góry oraz po­ło­żo­ne u ich stóp je­zio­ro, choć prze­cud­ny, wzbu­dzał jego nie­chęć. Po­dob­nie jak sa­ty­no­wa po­ściel, je­dwab­ne chust­ki, złote klam­ki i noc­ni­ki, por­ce­la­na, ala­ba­ster, kość sło­nio­wa… Cały ten prze­pych dusił go, przy­tła­czał. Przy­wo­łał przed oczy obraz Kirke. Pięk­nej, smu­kłej i mą­drej, która, nawet grze­biąc w śmie­ciach, ja­wi­ła mu się jako boska isto­ta. 

Janis ze­rwał się łóżka i ru­szył na drugi ko­niec pa­ła­cu. Echo jego kro­ków nio­sło się po mar­mu­ro­wych ko­ry­ta­rzach, a kiedy mijał któ­rąś ze słu­żek, ta bez słowa umy­ka­ła mu spod nóg.

Oj­ciec, jak zwy­kle, prze­by­wał w swoim ga­bi­ne­cie przy­po­mi­na­ją­cym kró­lew­ską kom­na­tę. Prze­stę­pu­jąc jej próg, Janis po­my­ślał o tym, jakie wra­że­nie ro­bi­ ona na go­ściach, nawet tych nie­spe­cjal­nie oby­tych i ob­da­rzo­nych do­brym gu­stem; wszyst­kie te krzy­we uśmiesz­ki i tłu­mio­ne chi­cho­ty, mniej lub bar­dziej za­wo­alo­wa­ne szy­der­stwa… Kpiny nie ro­bi­ły na go­spo­da­rzu naj­mniej­sze­go wra­że­nia. Był tak bar­dzo za­pa­trzo­ny w sie­bie, że nawet ich nie za­uwa­żał.

– Ojcze!

Stary Fotyn sie­dział za biur­kiem i dłu­bał w ze­gar­ku. Choć miał już swoje lata, każ­de­go dnia za­kła­dał grube oku­la­ry i wcie­lał się w sze­re­go­we­go ze­gar­mi­strza, grze­biąc w plą­ta­ni­nach zę­ba­tek i sprę­ży­nek.

– Pani na­pi­sa­ła, że prze­stał cho­dzić sam z sie­bie – rzekł Fotyn, nie od­ry­wa­jąc spoj­rze­nia od ro­bo­ty. – A ja prze­cież do­brze widzę, że jest uszko­dzo­ny me­cha­nicz­nie. Upadł jej.

– Ojcze, mu­si­my po­roz­ma­wiać.

– Weź sobie krze­sło i usiądź tu przy mnie. Już pora, żebyś się wdra­żał.

– Nie ma ta­kiej po­trze­by.

– Nie­je­den mą­dra­la powie, że przed­się­bior­stwo musi pro­wa­dzić zręcz­ny han­dlarz, a nie rze­mieśl­nik, ale to bzdu­ra. To trze­ba czuć, trze­ba tym żyć.

– Ojcze, nie mówmy teraz o tym.

– Nie dam rady nic z tym zro­bić. A jak ja nie dam rady, to nikt nie da. Wyślę ko­bie­cie nowy ze­ga­rek i na­pi­szę, że nie­ład­nie tak kła­mać, ale miała szczę­ście, bo re­kla­ma­cja tra­fi­ła w ręce sa­me­go wła­ści­cie­la firmy, pana Flim­me­no­sa od Ro­lo­xów…

Miar­ka się prze­bra­ła. Syn wy­szar­pnął ze­ga­rek z po­marsz­czo­nych dłoni ojca i ci­snął nim o pod­ło­gę.

Za­pa­dło dłu­gie mil­cze­nie. Prze­rwał je Janis:

– Mam ci coś waż­ne­go do po­wie­dze­nia.

– Znisz­czy­łeś go.

– Mó­wi­łeś, że i tak był znisz­czo­ny.

– Nie­od­wra­cal­nie uszko­dzo­ny. Nie znisz­czo­ny. To róż­ni­ca.

– Mo­żesz mnie wy­słu­chać?

– Słu­cham.

– Ojcze, ostat­nio sporo my­śla­łem o swoim życiu…

– Naj­wyż­sza pora.

– …i do­sze­dłem do wnio­sku, że to nie ma sensu.

– Co?

– No… moje życie. Moja rola. Obec­na. I ta przy­szła, która ma mi przy­paść.

– Dziw­nie mó­wisz. Naczy­ta­łeś się po­ezji?

– Nie.

– Mia­łeś już w rę­kach nowy tom Ado­ni­sa? Świet­na rzecz, choć nie do końca zro­zu­mia­ła.

– To nie ma zna­cze­nia.

– Kry­ty­cy też tak twier­dzą, pieją z za­chwy­tu.

– Dla­cze­go mnie nie słu­chasz?

– Słu­cham prze­cież.

– NIie!! – wrza­snął Janis, waląc dło­nią w stół. – Nie od­no­sisz się do tego, co mówię, ga­dasz tylko o sobie i o swo­ich spra­wach!

Nie­ocze­ki­wa­nie na twa­rzy star­ca po­ja­wił się smu­tek. Wy­szep­tał:

– Skoro chcesz, bym za­milkł, to pro­szę bar­dzo. Pew­ne­go dnia ucich­nę na dobre. W końcu odej­dę, a wszyst­ko, co zgro­ma­dzi­łem za życia, bę­dzie twoje, prze­cież nie za­bio­rę tego do grobu, praw­da?

Po­wie­dziaw­szy te słowa, Fotyn po­de­rwał się na równe nogi.

– To jest myśl! Le­oni­dzie!

Do ga­bi­ne­tu wkro­czył lokaj. W swej nie­od­łącz­nej pe­ru­ce, upo­dab­nia­ją­cej go do si­we­go che­ru­bin­ka, świet­nie pa­so­wał do zło­tych sztu­ka­te­rii i sty­li­zo­wa­nych na lich­ta­rze ży­ran­do­li.

– Po­ślij czym prę­dzej po Ga­la­ni­sa, mam dla niego nie lada ro­bo­tę! A ty – wska­zał pal­cem syna – mo­żesz już iść. Po­mo­głeś mi pod­jąć bar­dzo ważną de­cy­zję. Wkrót­ce do­wiesz się wię­cej.

Tak też się stało. Nie­bawem o po­my­śle naj­bo­gat­sze­go przed­się­bior­cy na Atlan­ty­dzie, który stwo­rzył markę ele­ganc­kich kie­szon­ko­wych ze­gar­ków, usły­sze­li wszy­scy. Wia­do­mo­ści po­wta­rza­nej z ust do ust mało kto dawał wiarę. Nic dziw­ne­go – miała w sobie sza­lo­ny powab plot­ki. A jed­nak oka­za­ła się praw­dzi­wa i na tyle sen­sa­cyj­na, że nie trze­ba jej było do­dat­ko­wo ubar­wiać.

Fotyn Flim­me­nos po­sta­no­wił wznieść na zbo­czu góry po­tęż­ny bu­dy­nek, ma­ją­cy być jego gro­bow­cem. Chciał, kiedy przyj­dzie na niego pora, po­grze­bać się w nim wraz ze wszyst­ki­mi zgro­ma­dzo­ny­mi za życia bo­gac­twa­mi. Mó­wi­ło się, że Ga­la­nis, wzię­ty ar­chi­tekt, bły­ska­wicz­nie przy­go­to­wał pro­jekt i nie­dłu­go miano przy­stą­pić do jego re­ali­za­cji.

Trze­ba Wam wie­dzieć, że mi­łość Ja­ni­sa do Kirke nie osła­bła ani odro­bi­nę, a i chęć do dzia­ła­nia, tak wiel­ka w chwi­li, w któ­rej pod­jął de­cy­zję o kon­fron­ta­cji z ojcem, wciąż była w nim silna. Ener­gię do dzia­ła­nia zwró­cił w co­kol­wiek dziw­nym kie­run­ku; pod­jął de­cy­zję, by wy­je­chać. „Ależ to głup­stwo!” – po­wie­cie. Cóż, nie bio­rąc po­praw­ki na skry­wa­ny przez bo­ha­te­ra se­kret, macie prawo do ta­kiej oceny. Spo­koj­nie, wszyst­kie­go się do­wie­cie, ale jesz­cze nie teraz.

Z mojej stro­ny żaden to he­ro­izm, nie pusz­czać pary z ust. Przy­znam wręcz, że czer­pię z tego nie­ja­ką sa­tys­fak­cję, tym­cza­sem nasz za­ko­cha­ny mło­dzie­niec – wierz­cie mi na słowo – od­zna­czył się nie lada har­do­ścią, nie wy­ja­wia­jąc swej ta­jem­ni­cy. Ale czy na pewno była to har­dość? Może tak, ale gdyby zde­cy­do­wał się po­wie­dzieć… Nie, to nie­ko­niecz­nie wy­szło­by mu na dobre. Zresz­tą, to czcze dy­wa­ga­cje. Tym bar­dziej nie na miej­scu, że nie wie­cie nawet, na jaki temat dy­wa­gu­ję. Przejdź­my więc dalej.

Wspo­mnia­ny już w tej hi­sto­rii Elias, który pa­mięt­ne­go dnia rów­nież był w ka­re­cie, za­ła­my­wał ręce nad de­cy­zją przy­ja­cie­la. Na­kła­niał go, by po­sta­wił się ojcu i to w spo­sób zde­cy­do­wa­ny – wy­na­jął praw­ni­ków i udo­wod­nił, że sta­rzec osza­lał i że wszyst­kie bo­gac­twa, ma­ją­ce tra­fić wraz z nim do gro­bow­ca, po­win­ny nie­zwłocz­nie przejść w ręce je­dy­ne­go spad­ko­bier­cy.

Janis słu­chał tych rad z życz­li­wą cier­pli­wo­ścią, nie zmie­nia­jąc ani na jotę swego po­sta­no­wie­nia; za­braw­szy ze sobą dość spory ma­ją­tek, który za­osz­czę­dził przez lata, po­sta­no­wił udać się na kon­ty­nent i tam „sta­nąć na wła­snych no­gach”. Po­mysł wy­da­wał się Elia­so­wi tak nie­do­rzecz­ny, że su­szył przy­ja­cie­lo­wi głowę jesz­cze w dniu wy­jaz­du, to­wa­rzy­sząc mu w dro­dze do portu.

A jak oj­ciec tłu­ma­czył de­cy­zję o po­grze­ba­niu się wraz z całym swym bo­gac­twem? Twier­dził, że od­na­lazł w sobie wiarę w życie po śmier­ci, i że kiedy już bę­dzie sobie żył po raz drugi, to przy­da mu się tro­chę gro­sza. Gdy skon­fu­do­wa­ni roz­mów­cy py­ta­li, na co jemu, po­grą­żo­ne­mu w mro­kach oży­wień­co­wi, po­trzeb­ne będą złote mo­ne­ty i pre­cjo­za, od­po­wia­dał, że w da­le­kiej, piasz­czy­stej kra­inie żyli wład­cy, któ­rzy bu­do­wa­li im­po­nu­ją­ce gro­bow­ce w kształ­cie pi­ra­mid i uda­wa­li się na chwi­lo­wo wiecz­ny spo­czy­nek wraz ze swymi bo­gac­twa­mi i na­łoż­ni­ca­mi. Po­sta­no­wił czer­pać z ich mą­dro­ści, bo to oczy­wi­ste, że byli mą­drzy – w końcu wy­my­śli­li sobie gro­bo­wce w takim a nie innym kształ­cie, jemu do głowy przy­szedł za­le­d­wie nie­ele­ganc­ki, ba­nal­ny sze­ścian. Choć z tą mą­dro­ścią – utrzy­my­wał stary – to też miał jej tro­chę, po­nie­waż zre­zy­gno­wał z na­łoż­nic; bał się, że jak jedna z drugą by się o niego po­żar­ły, to on już wo­lał­by paść tru­pem po raz drugi, niż sie­dzieć w za­mknię­ciu ze wście­kły­mi ko­bie­ta­mi. Więc po­mysł z na­łoż­ni­ca­mi śred­ni, ale z tymi skar­ba­mi coś mu­sia­ło być na rze­czy, można sobie było tam­tych śmia­ło sta­wiać za wzór.

– O tym mówię! – krzyk­nął Elias. – On bre­dzi, po­stra­dał rozum! Praw­nik do­wie­dzie tego bez trudu, co tam praw­nik, sam mogę to udo­wod­nić przed sądem, każdy by mógł, spra­wa jest oczy­wi­sta!

– Dzię­ku­ję ci, ale…

– A, daj spo­kój! Je­steś rów­nie sza­lo­ny jak on!

Janis wszedł na po­kład stat­ku z jedną skó­rza­ną torbą miesz­czą­cą parę sztuk odzie­ży i z ukry­tą głę­bo­ko w kie­sze­ni sa­kiew­ką pełną złota i ru­bi­nów. Ru­szał ku nie­zna­ne­mu. Ku swemu prze­zna­cze­niu.

Kiedy przy­był na kon­ty­nent, po­sta­no­wił czym prę­dzej zna­leźć dla sie­bie jakiś kąt; w nad­mor­skiej osa­dzie wy­na­jął małą chatę. Opła­cił ją na kilka mie­się­cy z góry i przy­stą­pił do re­ali­za­cji swego planu. Ja­kie­go? Wy­bacz­cie, to część ta­jem­ni­cy.

W pełni sku­pio­ny na swym za­da­niu rzad­ko wy­cho­dził na świa­tło dzien­ne, żywił się, czym po­padło. Wy­chudł i za­pu­ścił brodę. Uni­kał ludzi. Zda­rza­ło się, że prze­sy­piał całe dnie, od świtu do wie­czo­ra, a dzia­łał no­ca­mi, wsłu­chu­jąc się w nie­ustan­nie bi­ją­ce o brzeg mor­skie fale. Po­wra­ca­ją­cy szum dzie­lił czas na ma­lut­kie czę­ści, które szczel­nie wy­peł­niał pracą, tylko to się li­czy­ło.

Kiedy pew­ne­go wie­czo­ra ktoś za­ło­mo­tał do drzwi, był pe­wien, że to omamy. Zlęk­niony, po­sta­no­wił je prze­cze­kać, ale łomot się po­no­wił. Z duszą na ra­mie­niu Janis ode­mknął drzwi.

– Pilna wia­do­mość – rzu­cił obcy męż­czy­zna, wci­ska­jąc mu w rękę świ­stek pa­pie­ru. Nie my­ślał wspo­mnieć sło­wem o nadaw­cy, nie upew­nił się też, czy tra­fił do wła­ści­we­go ad­re­sa­ta; nim ogłu­pia­ły ere­mi­ta zdą­żył wy­du­sić z sie­bie ja­kie­kol­wiek py­ta­nie, ku­rier zdą­żył się od­da­lić.

Na zło­żo­nej kart­ce wid­nia­ła krót­ka, za­pi­sa­na sta­ran­nym cha­rak­te­rem pisma, in­for­ma­cja:

 

Zbli­ża się bal. Mają spro­wa­dzić szarą kulę. To twoja szan­sa.

 

– Szara kula…? – wy­szep­tał.

Uj­rzaw­szy pierw­sze pro­mie­nie słoń­ca, Janis chwy­cił worek ze swym do­byt­kiem i po­mknął do portu. Tym razem, oprócz ubrań, na jego dnie znaj­do­wa­ło się coś, za co byłby gotów oddać część, a może i ca­łość, wciąż nie­mal peł­nej sa­kiew­ki ze zło­tem i klej­no­ta­mi. Choć nie, prze­sa­dzam. Nie mógł po­zwo­lić sobie na zbyt­nią roz­rzut­ność, po­nie­waż – gdyby plot­ki o sza­rej kuli miały oka­zać się praw­dą – po­trze­bo­wał pie­nię­dzy, by wy­ko­rzy­stać ową szan­sę.

W dro­dze po­wrot­nej Janis za­sta­na­wiał się, kto był au­to­rem owego li­ści­ku. Ni­ko­mu nie zdra­dzał, gdzie za­mie­rza się za­trzy­mać, ba, wy­pły­wa­jąc z domu sam tego nie wie­dział. Spra­wa nie­wąt­pli­wie była dziw­na, lecz wciąż za­ko­cha­ny mło­dzie­niec miał waż­niej­sze rze­czy na gło­wie.

Nie chciał, by wieść o jego przy­by­ciu roz­nio­sła się po mie­ście. Mimo gę­ste­go za­ro­stu wciąż ktoś mógł go roz­po­znać. Scho­dząc z po­kła­du, po raz pierw­szy od dawna się uśmiech­nął, a zro­bił to, uświa­do­miw­szy sobie, że w związ­ku z nad­cho­dzą­cym balem ku czci muz na uli­cach po­usta­wia­no sto­iska pełne roz­ma­itych zwią­za­nych z tą uro­czy­sto­ścią dóbr. Oprócz kwia­tów, drew­nia­nych fi­gu­rek, szkla­nej bi­żu­te­rii i pa­miąt­ko­wych kar­tek, wszę­dzie można było nabyć maski, ma­ją­ce na­wią­zy­wać do zwy­cza­ju za­kry­wa­nia twa­rzy przez sied­miu po­etów. O ja­kich po­etach mowa? Spo­koj­nie, zaraz się do­wie­cie.

Janis pod­szedł do jed­ne­go ze stra­ga­nów i się­gnął po pierw­szą z brze­gu maskę. Lichą, pa­pie­ro­wą, z wy­wi­nię­ty­mi ku do­ło­wi war­ga­mi. Czym prę­dzej ją za­ło­żył i rzu­cił sprze­daw­cy złotą mo­ne­tę.

– Flim­me­nos? To ty?

Mło­dzie­niec syk­nął przez zęby, by uci­szyć han­dla­rza.

– Cicho!

– Gdzieś się po­dzie­wał?!

– Cicho, bła­gam!

Do­pie­ro teraz Janis przyj­rzał się nie­po­zor­ne­mu męż­czyź­nie, roz­po­zna­jąc w nim Za­mba­sa, zna­jo­me­go, który parał się ob­woź­nym han­dlem.

– Czemu prze­nio­słeś tu swój stra­gan?

– Mu­sia­łem. Wy­gryź­li mnie z cen­trum, szu­braw­cy… Co tu ro­bisz? Czemu się nie ogo­lisz? Wy­glą­dasz jak Dio­ni­zos na kacu.

– Prze­cież i tak sta­łeś tam na dziko.

– Jakie „na dziko”?! A co?! okra­dłem kogo?!

– No tak, okra­dłeś mia­sto, nie pła­cąc za miej­sce. Ale bła­gam, to nie­istot­ne, nie mówmy teraz o tym!

– Mia­sto niby zbied­nia­ło prze­ze mnie?!

– Za­mba­sie, za­kli­nam cię… Wiesz może, co sły­chać u mego ojca?

– U ojca? Chyba do­brze, poza tym, że sza­leń­stwo mu nie prze­szło.

– Bu­du­je ten swój gro­bo­wiec?

– A pew­nie. Wiel­ki bu­dy­nek, już pra­wie skoń­czo­ny. Nie wiem, skąd po­śpiech, jak gdyby za­mie­rzył sobie jak naj­prę­dzej umrzeć.

– Któ­rzy poeci mają wy­stą­pić na balu?

– To nie wiesz?!

Za­mbas się­gnął pod ladę i wyjął ko­lo­ro­wą ulot­kę. Dru­ko­wa­no je co roku, głów­nie na uży­tek tu­ry­stów; w skró­cie przy­bli­ża­ły tra­dy­cję co­rocz­nych balów, ale zawierały też in­for­ma­cje o sied­miu atlan­tydz­kich ar­ty­stach, któ­rzy tuż po pół­no­cy mieli za­pre­zen­to­wać swoje wier­sze.

Na widok imie­nia Kirke serce Ja­ni­sa za­bi­ło szyb­ciej. Pod ko­niec ze­szłe­go roku osią­gnę­ła peł­no­let­niość, a był to nie­zbęd­ny wa­ru­nek, by mogła ona zna­leźć się w za­cnym gro­nie.

– Młoda za­stę­pu­je sta­re­go, nie? – rzu­cił Za­mbas.

Rze­czy­wi­ście. Od nie­pa­mięt­nych cza­sów Filip Pon­di­kis nie tylko znaj­do­wał się w gro­nie sied­miu, ale i czę­sto zdo­by­wał laur prze­zna­czo­ny dla au­to­ra naj­lep­sze­go dzie­ła.

– Cie­kaw je­stem tej kuli.

Mło­dzie­niec chwy­cił han­dla­rza za ko­szu­lę i przy­cią­gnął go do sie­bie.

– Na­praw­dę mają ścią­gnąć szarą kulę?!

– E! Pusz­czaj! No prze­cież! Trą­bią o tym od ty­go­dnia. Ponoć ktoś syp­nął gro­szem, by ją tu przy­wieźć. Nie­któ­rzy twier­dzą, że już jest w pa­ła­cu.

– Do czego chcą jej użyć?

– Dzie­cia­ki! Mają je spraw­dzać… To bę­dzie część ce­re­mo­nii. Pusz­czaj!

A więc to praw­da. Szan­sa na­praw­dę była na wy­cią­gnię­cie ręki…

– Mu­sisz mi pomóc.

– Jak? Nie mam czasu, patrz na to całe ba­dzie­wie, jeśli tego nie zgonię, pójdę z tor­ba­mi.

– Masz. – Janis wyjął z kie­sze­ni rubin. – Ku­pu­ję cały twój chłam, razem ze stra­ga­nem i tobą. Aż do balu. Mo­żesz mi być po­trzeb­ny.

– Ooo… Twój roz­kaz jest moim ży­cze­niem, przy­ja­cie­lu.

– To chcia­łem usły­szeć. Za mną!

Ulice pełne były prze­bie­rań­ców; nie­mal wszy­scy wy­stro­ili się w ko­lo­ro­we stro­je i obo­wiąz­ko­we maski. Tu i tam dało się słyszeć flety ulicz­nych graj­ków, na­wo­ły­wa­nia han­dla­rzy i wy­bu­chy śmie­chu. Wszy­scy żyli nad­cho­dzą­cą uro­czy­sto­ścią. Janis i Za­mbas ru­szy­li ku obrze­żom mia­sta, do dziel­ni­cy naj­więk­szej bie­do­ty. Stam­tąd po­cho­dził jeden z po­etów, ma­ją­cych w trak­cie balu za­pre­zen­to­wać swoje wier­sze w nadziei ocza­ro­wa­nia jury i zdo­by­cia głów­nej na­gro­dy – spi­żo­we­go pu­cha­ru.

Nie wiem, z ja­kich za­kąt­ków świa­ta po­cho­dzi­cie, nie wiem, na ile śmia­li i po­my­sło­wi byli ar­chi­tek­ci, któ­rzy za­pro­jek­to­wa­li Wasze mia­sta, a jed­nak śmiem za­kła­dać, że po­tęż­ny pałac muz zro­bił­by na Was wra­że­nie. Mniej­sza o ma­te­ria­ły wy­ko­rzy­sta­ne do jego bu­do­wy, mniej­sza o bo­ga­tą or­na­men­ty­kę – sam roz­miar wpra­wił­by Was w zdu­mie­nie. Choć po­tęż­ny, nie po­mie­ścił­by wszyst­kich chęt­nych do wzię­cia udzia­łu w balu, dla­te­go prawo wstę­pu przy­zna­wa­no oby­wa­te­lom drogą lo­so­wa­nia. Tym, któ­rym się nie po­szczę­ści­ło, po­sta­no­wio­no to osło­dzić – na cią­gną­cych się do­ko­ła pa­ła­cu bło­niach usta­wio­no kil­ka­na­ście scen, na któ­rych przez cały dzień i sporą część nocy miano grać darmowe przed­sta­wie­nia i kon­cer­ty.

Do dzie­więt­na­stej, kiedy to bal ofi­cjal­nie miał się rozpocząć, bło­nia pełne były roz­en­tu­zja­zmo­wa­nych bie­siad­ni­ków, wznoszących okrzyki na widok do­ro­żek, któ­ry­mi do­wo­żo­no pod wej­ście sied­miu wspa­nia­łych po­etów.

Nikt nie za­uwa­żył, że jeden z nich, Apol­lo Dukas, ostat­ni­mi czasy mocno schudł i pod­rósł. Ni­ko­go nie ude­rzy­ło rów­nież to, że kiedy piął się po scho­dach ku drzwiom pa­ła­cu, nie po­ma­chał wi­wa­tu­ją­cym tłu­mom. Uwaga wszyst­kich kon­cen­tro­wa­ła się na barw­nych ma­skach, któ­ry­mi każde z sied­miorga po­etów – w tym roku czte­ry ko­bie­ty i trzech męż­czyzn – za­kry­ło swe ob­li­cze. W dniu balu wszy­scy, któ­rzy nie do­stą­pi­li za­szczy­tu za­pre­zen­to­wa­nia swej po­ezji o pół­no­cy, mieli ka­te­go­rycz­ny zakaz no­sze­nia masek – tra­dy­cja ta się­ga­ła daw­nych lat i wią­za­ła się z pewną le­gen­dą, ale nie czas i pora, bym ją teraz przy­ta­czał.

Po­środ­ku sali ba­lo­wej usta­wio­no scenę, z któ­rej ar­ty­ści mieli od­czy­tać swe dzie­ła. Po ko­lo­ro­wym tłu­mie, skła­da­ją­cym się za­rów­no z bo­ga­czy, jak i z nę­dza­rzy, znać było pod­eks­cy­to­wa­nie i znie­cier­pli­wie­nie; wszyst­kich ogrom­nie cie­ka­wi­ła szara kula, a fakt, że ni­g­dzie nie było jej widać, tylko tę cie­ka­wość pod­sy­cał.

Kiedy wy­bi­ła je­de­na­sta, wnę­trze pa­ła­cu nie­ocze­ki­wa­nie po­grą­ży­ło się w pół­mro­ku; w jed­nej se­kun­dzie zga­sła więk­szość świec. Bie­siad­ni­cy za­mil­kli, a wtedy głów­nym wej­ściem do sali wkro­czył sam Wiel­ki Ar­gi­ris ­­– je­dy­ny ży­ją­cy na Atlan­ty­dzie mag, któ­re­go nie mogło za­brak­nąć na żad­nej uro­czy­sto­ści. Z dzie­sią­tek gar­deł wy­rwał się okrzyk zdu­mie­nia, po­nie­waż Ar­gi­ris „niósł” kulę, która w ską­pym świe­tle wy­glą­da­ła na czar­ną. Się­gną­łem po cu­dzy­słów nie bez przy­czy­ny – mag trzy­mał ręce przy sobie, a kula su­nę­ła tuż przed nim, za­wie­szo­na w po­wie­trzu siłą jego woli.

Męż­czy­zna wszedł na scenę i po­cze­kał, aż do­ko­ła za­pa­nu­je ide­al­na cisza. Wtedy prze­mó­wił:

– Dro­dzy miesz­kań­cy Atlan­ty­dy, sza­now­ni go­ście! Wkrót­ce oddam pole zna­ko­mi­tym ar­ty­stom, ale zanim to na­stą­pi, chcę ura­czyć was praw­dzi­wym wi­do­wi­skiem!

Mag od­stą­pił od kuli i prze­cha­dza­jąc się po sce­nie, kon­ty­nu­ował:

– Teraz za­pro­szę tu pierw­sze­go mło­dzień­ca, by­ście mogli po­znać dzia­ła­nie tego cu­dow­ne­go przed­mio­tu!

Ari­gris dał znak, a wtedy przy stop­niach wio­dą­cych na scenę po­ja­wił się co najwyżej dzie­się­cio­let­ni chło­piec. W sza­rej ka­mi­zel­ce i przy­krót­kich spoden­kach wy­glą­dał mar­nie, choć można było się do­my­ślać, że za­ło­żył swe naj­lep­sze ubra­nie.

Chło­piec był prze­stra­szo­ny; szedł nie­pew­nie, roz­glą­dał się na boki. Ari­gris za­chę­cił go, wska­zu­jąc za­wie­szo­ną w po­wie­trzu kulę. Mu­sia­ła minąć dobra chwi­la, nim dzie­cię­ca dłoń spoczęła na gład­kiej, szkla­nej po­wierzch­ni.

 Wy­peł­nia­ją­ca kulę sza­rość przy­po­mi­na­ła dym; nie­ustan­nie się ko­tło­wa­ła, to bled­nąc, to znów ciem­nie­jąc. Teraz, pod wpły­wem do­ty­ku, bły­ska­wicz­nie się skur­czy­ła, a potem znów rozlała, przy oka­zji gubiąc swą za­sad­ni­czą wła­ści­wość – nie była już szara, lecz tur­ku­so­wa.

– Spójrz­cie tylko! – krzyk­nął mag. – Dusza pięk­na jak kwit­ną­cy ogród, mamy do czy­nie­nia z nie­wąt­pli­wym ta­len­tem, kto wie, może pew­ne­go dnia malec wej­dzie na tę scenę jako jeden z sied­miu? Za­ufaj­cie sza­rej kuli, ona nigdy się nie myli!

Chło­piec od­da­lił się, a jego miej­sce za­ję­ła dziew­czyn­ka w po­dob­nym wieku. Pod jej pal­ca­mi dym za­bar­wił się na szma­rag­do­wo.

– Świe­ża i pięk­na dusza! Słusz­nie cię wy­bra­no, byś tu sta­nę­ła! Całe życie przed tobą, moja droga, obyś wy­peł­ni­ła je li­ry­ką i stwo­rzy­ła dzie­ła, które przy­ćmią…

– Dość!

Głowy wszyst­kich zwró­ci­ły się ku jed­ne­mu ze sto­łów.

– Teraz moja kolej!

Po sali po­niósł się szmer, nie­któ­rzy z nie­do­wie­rza­niem krę­ci­li gło­wa­mi. Co wstą­pi­ło w Apol­la Du­ka­sa? Dla­cze­go prze­szko­dził w ce­re­mo­nii?

Mło­dzie­niec ru­szył ku sce­nie. Ci, któ­rzy tego wie­czo­ra pró­bo­wa­li za­mie­nić z nim parę słów, utwier­dzi­li się w prze­ko­na­niu, że poeta zwa­rio­wał – za­miast od­po­wia­dać na po­zdro­wie­nia, od­wra­cał się do wszyst­kich ple­ca­mi, a poza tym za­uwa­żo­no, że więk­szą część im­pre­zy spę­dził za­mknię­ty w to­a­le­cie.

Ni­ko­mu nie przy­szło jed­nak do głowy, że za maską nie kryje się praw­dzi­wy Apol­lo.

Przed trze­ma dnia­mi Janis i Za­mbas udali się do niego z pewną pro­po­zy­cją. Poeta wpu­ścił ich do domu i wy­słu­chał ofer­ty Ja­ni­sa, który szcze­rze wy­znał, dla­cze­go musi zna­leźć się na balu. Wy­obraź­cie sobie, że mło­dzie­niec zdra­dził nawet Apol­lo­wi (i – przy oka­zji – Za­mba­so­wi) swój wiel­ki se­kret (spo­koj­nie, wy też zaraz go po­zna­cie). W za­mian za od­stą­pie­nie miej­sca w gro­nie sied­miu, obie­cał ozło­cić swego do­bro­dzie­ja. Ten ka­te­go­rycz­nie od­mó­wił za­war­cia tego ro­dza­ju trans­ak­cji. Zgo­dził się pomóc Ja­ni­so­wi za darmo. W imię mi­ło­ści i po­ezji. Wzru­szo­ny bo­gacz wy­ści­skał ubo­gie­go poetę. A chwi­lę potem Za­mbas runął na niego i za­czął krę­po­wać wy­cią­gnię­tym zza ka­fta­na sznu­rem.

– Idio­to! Co ty wy­pra­wiasz!? Prze­cież się zgo­dził!

– Mnie to się nie po­do­ba – sap­nął Za­mbas, owi­ja­jąc sznur wokół sza­mo­czą­ce­go się i pi­szczą­ce­go Apol­la. – Jesz­cze by coś wy­wi­nął! Nikt uczci­wy… nie od­ma­wia… nie szarp się…! Ta­kich pie­nię­dzy. No, pomóż mi z nim!

Cóż było robić? Ni­czym ra­so­wi zbój­cy, Janis i Za­mbas wdro­ży­li w życie plan B, a więc roz­wią­za­nie mało ele­ganc­kie, ale bez wąt­pie­nia sku­tecz­ne.

Wróć­my do balu. Fał­szy­wy Apol­lo wspiął się po scho­dach i sta­nął przed kulą.

W tam­tej chwi­li serce mło­dzień­ca za­ro­iło się od wąt­pli­wo­ści, któ­rych dotąd zdo­łał do sie­bie nie do­puścić. A co, jeśli to wszyst­ko nie tak? Jeśli żył złu­dze­nia­mi? 

Tak, słusz­nie są Wasze przy­pusz­cze­nia – Janis uwa­żał się za poetę, ot cała ta­jem­ni­ca. Poetę bar­dzo do­bre­go, może nawet świet­ne­go. Zmro­zi­ła go jed­nak po­wszech­nie znana praw­da, którą wła­śnie sobie uświa­do­mił – że wielu prze­cięt­nych wier­szo­kle­tów rów­nież miało o sobie wy­so­kie mnie­ma­nie. Za chwi­lę do­tknie kuli, a ta w od­po­wie­dzi może po­zo­stać nie­wzru­szo­na albo, co gor­sza, wy­peł­nia­ją­ca ją sza­rość bez trudu po­chło­nie bladą zie­leń, do­wo­dząc, że Janis prze­ja­wia jakiś ta­lent, ale że jest on nad wyraz skrom­ny. Że w isto­cie jest kiep­ski w tym, co po­tra­fi robić naj­le­piej.

Mło­dzie­niec uj­rzał sto­ją­cą nie­opo­dal Kirke. Ubra­na była w skrom­ną białą suk­nię, do­bra­ną pod kolor mało wy­szu­ka­nej maski, którą za­kry­ła swe pięk­ne, nie­wąt­pli­wie w tam­tej chwi­li za­fra­so­wa­ne, ob­li­cze.

Janis po­ło­żył dło­nie na kuli.

Póź­niej­sze re­la­cje świad­ków, ma­ją­cych szczę­ście wi­dzieć to, co się wy­da­rzy­ło, trak­to­wa­ne były z re­zer­wą. Słusz­ne – nie­któ­rzy twier­dzi­li, że eks­plo­zja zie­le­ni ich „ośle­pi­ła”, „spa­ra­li­żo­wa­ła” czy wręcz „rzu­ci­ła na pod­ło­gę”. Prze­sa­da. Muszę jed­nak przy­znać, że blask, któ­rym roz­go­rza­ła kula, spra­wił, że nie­któ­rzy przy­mknę­li oczy, za to wszy­scy, bez wy­jąt­ku, wy­da­li z sie­bie okrzyk zdu­mie­nia.

Mło­dzie­niec pu­ścił kulę i zdarł z twa­rzy maskę, co po­skut­ko­wa­ło ko­lej­ny­mi okrzy­ka­mi, tym razem peł­ny­mi nie­do­wie­rza­nia.

– Na­zy­wam się Janis Flim­me­nos – krzyk­nął – i od uro­dze­nia je­stem poetą. Brzy­dzę się pie­niędz­mi, gar­dzę bo­gac­twem, po kres mych dni, obym miał je spę­dzić jako nę­dzarz, pra­gnę po­zo­stać nie­wol­ni­kiem muz!

Na­stęp­nie wyjął z kie­sze­ni plik kar­tek i za­czął czy­tać wier­sze, które spło­dził na nie­daw­nym wy­gna­niu. Nikt nie śmiał mu prze­ry­wać, onie­mia­ły tłum słu­chał z od­da­niem i na­ra­sta­ją­cym po­dzi­wem.

– Stop!

Tym razem głowy wszyst­kich zwró­ci­ły się w stro­nę Kirke. Janis za­milkł w pół słowa. Czuł, że serce zaraz wy­sko­czy mu z pier­si, kiedy jego uko­cha­na z gra­cją wspię­ła się na scenę i zrzu­ci­ła z twa­rzy maskę.

– Ja też chcę coś wy­znać!

Wnę­trze sza­rej kuli zdą­ży­ło zsza­rzeć. Kirke wyciągnęła dłoń, a wtedy… nie stało się nic.

– Do­brze wi­dzi­cie! – krzyk­nę­ła. – Nie je­stem po­et­ką i nigdy nią nie byłam! Au­to­rem wszyst­kich wier­szy, które rze­ko­mo na­pi­sa­łam, jest mój oj­ciec! Mam duszę ze stali i w prze­ci­wień­stwie do Ja­ni­sa pra­gnę od życia cze­goś wię­cej! Znacz­nie wię­cej!

Potem mó­wio­no, że na te słowa część obec­nych ze­mdla­ła, inni wyli, pła­ka­li, rwali włosy z głowy… Nic z tych rze­czy. Choć, przy­zna­ję, wszyst­kim opa­dły szczę­ki.

Janis przy­warł do Kirke i ob­da­rzył ją życz­li­wie przy­ję­tym po­ca­łun­kiem. Jury ob­wo­ła­ło mło­dzień­ca ge­niu­szem i jed­no­gło­śnie przy­zna­ło mu zwy­cię­ski laur!

Taa, jasne! Uwie­rzy­li­ście?!

Do pa­ła­cu wpa­dła po­li­cja. Na­słał ją Apol­lo – zdo­łał wy­swo­bo­dzić się z pęt i nie tra­cąc ani chwi­li, po­biegł na po­ste­ru­nek. Za­mbas miał go pil­no­wać, jed­nak do­szedł do wnio­sku, że le­piej, aby nie było go w po­bli­żu, kiedy bal się skoń­czy i wście­kły poeta od­zy­ska wol­ność. W chwi­li, w któ­rej Janis był wle­czo­ny do celi, jego „po­moc­nik” znaj­do­wał się już da­le­ko od Atlan­ty­dy, pły­nąc ku nowym przy­go­dom i nowym in­te­re­som, które miały go zruj­no­wać. Ale to już inna hi­sto­ria.

Janis prze­sie­dział w aresz­cie całą noc. Rano ktoś wpła­cił za niego kau­cję. Obo­la­ły i nie­wy­spa­ny wró­cił do pa­ła­cu i udał się pro­sto do ga­bi­ne­tu ojca.

Sta­ru­szek, jak zwy­kle, dłu­bał sobie w ze­gar­ku.

– Po­pi­sa­łeś się – rzu­cił znad ro­bo­ty.

– Co masz na myśli?

– Rze­czy­wi­ście, jest w czym wy­bie­rać.

– To ty?

– Co, ja?

– Ty spro­wa­dzi­łeś szarą kulę?

Fotyn za­stygł w bez­ru­chu. Po do­brej chwi­li, spoj­rzaw­szy sy­no­wi pro­sto w oczy, wy­ce­dził:

– Nie wiem, o czym mó­wisz.

I wró­cił do swo­je­go za­ję­cia.

– Za­wsze wie­dzia­łeś, co? Że na­da­ję się do cze­goś in­ne­go. Że pi­su­ję wier­sze, że… Praw­da? Po­mo­głeś mi. Dzię­ku­ję.

– Prze­stań mie­lić ozo­rem, sam byś mi le­piej po­mógł. Cho­ciaż raz. Zanim po­le­cisz ukła­dać rymy.

Janis usiadł obok ojca i bez słowa przy­glą­dał się ru­chom jego wciąż zręcz­nych dłoni.

– Co z gro­bow­cem?

– A co ma z nim być?

– Wciąż chcesz po­grze­bać się z całym ma­jąt­kiem?

– A co? Z tego, co sły­sza­łem, nie je­steś nim spe­cjal­nie za­in­te­re­so­wa­ny.

– To praw­da – przy­znał Janis. – Ale znam kogoś, kto może być…

W naj­śmiel­szej fan­ta­zji Janis nie za­kła­dał, że tak zwy­czaj­nie przy­wdzie­je swój naj­lep­szy strój i każe za­wieźć się pod ru­de­rę, w któ­rej miesz­ka­ła Kirke.

Mło­dzie­niec za­pu­kał w fu­try­nę i wszedł do środ­ka. Jego uko­cha­na, pięk­na jak zwy­kle, stała przy pa­le­ni­sku i go­to­wa­ła zupę z po­krzyw.

– Cześć. Wy­sko­czy­my na obiad?

Kirke zdmuch­nę­ła z twa­rzy ko­smyk wło­sów i skrzyżowała ręce na piersi.

– Pa­mię­tasz, co po­wie­dzia­łam na balu?

– Każde słowo.

– Wiesz, która knaj­pa na wy­spie jest naj­droż­sza?

– Tak.

– Po­jedź­my tam.

Potem wszyst­ko po­to­czy­ło się bar­dzo szyb­ko. Janis po­pro­sił Kirke o rękę już po trzech mie­sią­cach, a po­bra­li się nie­dłu­go potem. Mło­dzie­niec chciał skrom­nej i ci­chej uro­czy­sto­ści, dziew­czy­na żą­da­ła wiel­kie­go we­se­la. To wła­śnie o to – w jakim stylu roz­pocz­ną wspól­ne życie – sto­czy­li pierw­szą wiel­ką kłót­nię, która za­koń­czy­ła się kom­pro­mi­sem; we­se­le było hucz­ne, ale Janis mógł wy­brać kolor ob­ru­sów. 

Ależ oni się ko­cha­li! On mówił do niej „mysz­ko”, ona do niego – „mi­siacz­ku” albo „zbóju”, na­wią­zu­jąc do afery z Apol­lem, za którą Janis do­stał za­wia­sy, na­wiąz­kę na rzecz po­krzyw­dzo­ne­go (którą ten dla za­sa­dy przy­jął) i dwie­ście go­dzin prac spo­łecz­nych. 

Oka­za­ło się, że Kirke ma smy­kał­kę do in­te­re­sów i z wiel­kim po­wo­dze­niem prze­ję­ła po Fo­ty­nie pro­wa­dze­nie przed­się­bior­stwa. Janis zaś oddał się twór­czo­ści, szyb­ko przej­mu­jąc po swym te­ściu tytuł naj­lep­sze­go atlan­tydz­kie­go poety. Choć córka mu wy­ba­czy­ła, Filip Pon­di­kis nigdy nie po­zbył się wy­rzu­tów su­mie­nia w związ­ku z tym, że kazał jej przy­pi­sy­wać sobie ta­lent, któ­re­go nie miała.

Para do­cze­ka­ła się dzie­ci i żyła w do­stat­ku aż po kres swych dni. To zna­czy Kirke żyła w do­stat­ku, a Janis w do­bro­wol­nym ubó­stwie. Grunt, że sza­no­wa­li na­wza­jem swe upodo­ba­nia i sto­su­nek do kwe­stii ma­te­rial­nych, choć nie szczę­dzi­li sobie do­bro­dusz­nych zło­śli­wo­ści („moja ty słod­ka ma­te­ria­list­ko, mój ty gorz­ki nę­dza­rzu”). 

To tyle, dzię­ku­ję Wam za uwagę. Mam na­dzie­ję, że się po­do­ba­ło, a jeśli nie, to cóż – ja Wam stra­co­ne­go czasu nie zwró­cę! By­waj­cie, ba­śnio­żer­cy!