Maszyna, która potrafiła trzymać wędkę

Przy­cią­gną­łem do sie­bie lor­net­kę, która po­zo­sta­wi­ła ślad na za­ku­rzo­nej, be­to­no­wej pod­ło­dze – nie po­wi­nie­nem tak robić: być nie­uważ­nym i nie my­śleć. Oczy­wi­ście, mój mózg nie jest upo­śle­dzo­ny, ale mo­men­ty, kiedy pra­cu­je na naj­wyż­szych ob­ro­tach i zwra­ca uwagę na wszyst­kie de­ta­le, to tylko krót­kie od­cin­ki czasu, z któ­rych (gdy zdo­łam je uchwy­cić), cie­szę się jak dziec­ko. W ta­kich wy­pad­kach mam ocho­tę po­chwa­lić się komuś swo­imi spo­strze­że­nia­mi, zwłasz­cza tym, któ­rzy we mnie nie wie­rzą lub trak­tu­ją z góry…

– Elbe Suren, ra­port do­bo­wy… po­ran­ny: jeśli nic nie ule­gnie zmia­nie, ma­szy­na zjawi się punk­tu­al­nie o 4:30. Do­kład­nie za pięt­na­ście minut wyj­dzie z han­ga­ru i skie­ru­je się do doku, gdzie wy­cią­gnie wędkę i za­cznie łowić ryby. Po­przed­ni dzień minął bez ja­kich­kol­wiek kom­pli­ka­cji. Ma­szy­na nic nie zło­wi­ła. – Scho­wa­łem dyk­ta­fon do kie­szon­ki dżin­so­wej kurt­ki.

Po­ja­wia­nie się ro­bo­tów w re­zer­wa­tach to sy­tu­acja, która zda­rza się od czasu do czasu, ale praw­dę mó­wiąc, to bar­dzo rzad­kie zja­wi­sko. Tym bar­dziej by­li­śmy zdzi­wie­ni, że ta ma­szy­na ła­ma­ła prawo na­gmin­nie.

– Dobra, to ja się będę zwi­jał. – War­tow­nik prze­wie­sił torbę przez ramię. – Spraw­dzi­łeś wszyst­ko?

– Tak, wszyst­ko w po­rząd­ku, kom­plet, mo­żesz ru­szać – od­po­wie­dzia­łem, pod­no­sząc nie­dba­le ką­ci­ki ust i spo­glą­da­jąc na snaj­per­kę, oraz skrzy­nie z amu­ni­cją.

– Tylko nic nie spier­dol, w en­kla­wie mają cię dosyć. To pro­sta ro­bo­ta: ob­ser­wu­jesz i mel­du­jesz, nic poza tym.

Nie od­po­wie­dzia­łem. Zda­wa­łem sobie spra­wę, że w en­kla­wie trak­tu­ją mnie jak wy­rzut­ka, ale praw­dę mó­wiąc, uwa­ża­łem, że to dość duża nie­spra­wie­dli­wość, bo za­wsze sta­ra­łem się, wy­peł­niać obo­wiąz­ki z na­le­ży­tą uwagą.

Tak wy­glą­da­ły zmia­ny na trze­cim po­ste­run­ku: trzy dni razem, a potem dwa ty­go­dnie w po­je­dyn­kę, ten, co przy­jeż­dżał zo­sta­wiał cię­ża­rów­kę temu, który zda­wał służ­bę, by mógł wró­cić do en­kla­wy.

Robot przy­ła­ził tu od za­wsze. Pa­mię­tam, że za dzie­cia­ka też go ob­ser­wo­wa­li. Nigdy nic nie zło­wił; po pro­stu przy­cho­dził w to samo miej­sce i za­rzu­cał przy­nę­tę – jeśli za ta­ko­wą można uznać przy­wią­za­ną do stal­ki śrub­kę.

Dziw­ne było to, że czę­sto przy­kry­wał że­la­zne ciel­sko róż­ne­go ro­dza­ju odzie­niem: naj­czę­ściej płasz­czem, ale zda­rza­ły się też białe ko­szu­le, swe­try w moro, kom­bi­ne­zo­ny, czap­ki, czep­ki, a nawet ka­pe­lu­sze. Poza tym cią­gle ten sam sche­mat: han­gar, krze­seł­ko, wędka, han­gar, krze­seł­ko, wędka…

Zda­ją­cy służ­bę zszedł na dół. Wy­chy­li­łem się zza po­pę­ka­nej ścia­ny bloku kiedy od­jeż­dżał. Na­stęp­nie wró­ci­łem do ob­ser­wa­cji po­wie­rzo­ne­go mi sek­to­ra. Ma­szy­na spóź­nia­ła się dzi­siaj, ale za­cho­wy­wa­łem spo­kój; nie za­wsze przy­cho­dzi­ła punk­tu­al­nie. Kie­dyś z cie­ka­wo­ści prze­wer­to­wa­łem książ­kę mel­dun­ków i naj­więk­sze spóź­nie­nie jakie od­no­to­wa­no, to pół go­dzi­ny, bli­sko sześc lat temu.

Wy­glą­da­ło na to, że moje za­pi­ski nie zo­sta­ną re­kor­do­wą po­zy­cją w książ­ce, bo ma­szy­na zja­wi­ła się po sie­dem­na­stu mi­nu­tach. To wła­ści­wie je­dy­ne z po­do­bieństw jej co­dzien­nej po­ran­nej ru­ty­ny. Potem wszyst­ko po­to­czy­ło się ina­czej niż do­tych­czas.

My­śla­łem, że re­gu­la­cja ostro­ści lor­net­ki po­mo­że do­strzec, czym była użyta przy­nę­ta. Wy­cią­gną­łem dyk­ta­fon:

– Za przy­nę­tę po­słu­ży­ło coś czer­wo­ne­go i naj­wy­raź­niej mięk­kie­go… mięso? – Zro­bi­łem krót­ką pauzę, szu­ka­jąc w my­ślach od­po­wie­dzi na za­da­ne przez sie­bie py­ta­nie. – Moż­li­wo­ści tech­nicz­ne po­wie­rzo­ne­go mie­nia, nie po­zwa­la­ją stwier­dzić ze stu-pro­cen­to­wą pew­no­ścią, czym owa przy­nę­ta może być.

Za­czą­łem się za­sta­na­wiać, czemu jej do­tych­cza­so­we za­cho­wa­nie ule­gło zmia­nie. Nie byłem żad­nym ba­da­czem, ale wie­dzia­łem, że to ma­szy­na sprzed cza­sów re­wo­lu­cji au­to­no­micz­nej; takie nie mor­do­wa­ły ludzi. Były prost­sze w uży­ciu, al­go­ryt­my uczy­ły się po­wo­li i za­wsze wy­ko­ny­wa­ły po­le­ce­nia. Może ule­gła uszko­dze­niu, co mogło wpły­nąć na de­for­ma­cję dzia­ła­nia lo­gi­ki i za­miast po­słu­żyć się stan­dar­do­wą przy­nę­tą, lo­so­wo wy­bra­ła coś in­ne­go?

Moje roz­wa­ża­nia skoń­czy­ły się, kiedy szczy­tów­ka wędki nie­spo­dzie­wa­nie wy­gię­ła się wpół, a ma­szy­na wsta­ła z krze­seł­ka. Naj­wy­raź­niej nasz ro­bo­tycz­ny węd­karz miał pierw­sze bra­nie w swo­jej węd­kar­skiej ka­rie­rze.

Ma­szy­na wy­ło­wi­ła rybę. Kiedy zdar­ła z niej skórę razem z łu­ska­mi, moim oczom uka­za­ło się me­cha­nicz­ne wnę­trze zwie­rzę­cia. Na­stęp­nie węd­karz wy­mon­to­wał nie­wiel­ką część z ryby i za­im­ple­men­to­wał ją we wła­sny układ au­to­no­micz­ny na wy­so­ko­ści brzu­cha.

Byłem cie­kaw, co tego dnia może się jesz­cze wy­da­rzyć, ale nie stało się nic kkon­kret­ne­go. Ma­szy­na od­da­li­ła się z miej­sca po­ło­wów i wró­ci­ła do han­ga­ru.

 

*

 

Pro­ce­du­ry, w ja­kich my, war­tow­ni­cy się po­ru­sza­my, są ści­śle okre­ślo­ne w re­gu­la­mi­nie ogól­nym en­kla­wy. Naj­waż­niej­sze to obo­wią­zek po­zo­sta­nia na wy­zna­czo­nym po­ste­run­ku. Punkt ten wy­ni­kał z do­świad­cze­nia, jakie na­by­li­śmy przez lata, żyjąc w re­zer­wa­tach – te­ry­to­riach ści­śle na­kre­ślo­nych przez ma­szy­ny po dru­giej in­te­li­gent­nej woj­nie (któ­rej nazwa zo­sta­ła nada­na przez ro­bo­ty ce­lo­wo, by za­zna­czyć, kto był zwy­cięz­cą tej ba­ta­lii).

Za­wsze było bez­piecz­nie, rzad­ko spo­ty­ka­li­śmy me­ta­lo­wych opraw­ców, a jeśli taki wlazł na nasze te­ry­to­ria, mie­li­śmy prawo zro­bić z niego „ba­te­rię”.

Co in­ne­go z przy­pad­kiem „węd­ka­rza” – ten eg­zem­plarz nigdy nie sta­no­wił za­gro­że­nia. Oczy­wi­ście, że mógł­by po­słu­żyć jako do­staw­ca ener­gii, ale tej w en­kla­wie nam nie bra­ko­wa­ło. Ma­ga­zy­ny były pełne su­per­kon­den­sa­to­rów wy­mon­to­wa­nych z eg­zosz­kie­le­tów ma­szyn, a nasze miesz­ka­nia pełne sta­cji za­si­la­nia do eks­trak­cji ener­gii.

Po­sta­no­wi­łem zro­bić coś, o czym i tak się nikt nie dowie: zo­sta­wi­łem całe uzbro­je­nie, ple­cak i lor­net­kę. Chcia­łem dzia­łać szyb­ko i bez­sze­lest­nie. Zbie­głem z pią­te­go pię­tra i ru­szy­łem pla­cem pro­sto do krze­seł­ka, i po­zo­sta­wio­nej ryby. Roz­glą­da­łem się po dro­dze, mimo że nigdy nikt nie ra­por­to­wał o in­nych ro­bo­tach, a i ja sam pod­czas ostat­nie­go po­by­tu nigdy nie do­świad­czy­łem cze­goś, czym mógł­bym się nie­po­ko­ić.

Krze­seł­ko zo­sta­ło prze­wró­co­ne, naj­pew­niej pod­czas holu me­cha­nicz­nej ryby, która le­ża­ła obok, drga­jąc w nie­re­gu­lar­nych od­stę­pach czasu. Spoj­rza­łem na za­ciem­nio­ne wej­ście do han­ga­ru, z któ­re­go co­dzien­nie rano wy­cho­dził węd­karz, przez chwi­lę mia­łem wra­że­nie, że zaraz go zo­ba­czę bie­gną­ce­go w moją stro­nę, z za­mia­rem ode­bra­nia mi życia, lub wra­ca­ją­ce­go po zdo­bycz, o któ­rej ra­czył za­po­mnieć.

Cza­sa­mi takie krót­kie prze­czu­cia mi­ja­ją szyb­ciej niż wy­wo­ła­na przez nie gęsia skór­ka, a bywa tak, że dziw­nym zrzą­dze­niem losu speł­nia­ją się i urze­czy­wist­nia­ją jak naj­gor­sze kosz­ma­ry.

Z po­cząt­ku usły­sza­łem me­ta­licz­ny stu­kot, tępy łomot sta­lo­wych stóp – roz­prze­strze­niał się po twar­dej po­wierzch­ni be­to­nu, two­rząc echo, które wpra­wia­ło mgłę w ryt­micz­ne pul­so­wa­nie. Robot wy­biegł z han­ga­ru, ale kiedy mnie za­uwa­żył, zwol­nił, aż w końcu sta­nął. Nie wiem jak długo pa­trzy­li­śmy na sie­bie. Mam wra­że­nie, że kal­ku­lo­wał, co zro­bić: spo­glą­dał to na mnie, to do tyłu na han­gar. W końcu ru­szył po­wo­li, po­ka­zu­jąc uspo­ka­ja­ją­cym ge­stem, że nie ma złych za­mia­rów. Wzią­łem z niego przy­kład i od­wzo­ro­wa­łem ten ruch.

– Za­po­mnia­łem ryby – stwier­dził wsty­dli­wie, jakby bał się, że zo­sta­nie skar­co­ny. – Po­wi­nie­nem ją za­brać do domu, może być jesz­cze przy­dat­na.

– Do­brze, nie ma spra­wy – od­po­wie­dzia­łem, kiedy robot schy­lił się po zgubę – my­śla­łem, że…

Nie wiem co my­śla­łem. Na pewno byłem zdzi­wio­ny, bo przy­go­to­wy­wa­ny od dzie­ciń­stwa na spo­tka­nie z za­bój­cza ma­szy­ną, spo­tka­łem coś (na pierw­szy rzut oka), bar­dzo ła­god­ne­go.

– Jeśli… jeśli po­trze­bu­je pan z niej ja­kiejś czę­ści, pro­szę po­wie­dzieć. – Ma­szy­na unio­sła rybę, jakby chcia­ła prze­ka­zać mi swo­je­go ro­dza­ju tro­feum.

– Dzię­ku­je, ale mam wszyst­ko czego mi po­trze­ba – od­po­wie­dzia­łem z uda­wa­nym uśmie­chem.

Miał obrzy­dli­wą twarz: tro­chę jak na­puch­nię­ta czasz­ka, ob­le­pio­na nigdy nie­za­sty­ga­ją­cą smołą – ża­ło­sna kopia ludz­kiej skóry. Mimo to, mia­łem wra­że­nie, że uśmie­cha się i daje mi chwi­lę bym to za­uwa­żył.

– Gdy­byś cze­goś po­trze­bo­wał będę tu jutro rano. Cze­kam na swo­je­go wła­ści­cie­la. – Spoj­rzał na uj­ście z portu, dając do zro­zu­mie­nia, skąd lub w jakim kie­run­ku udał się jego pan.

– Nie wiem czy jesz­cze tu będę, mam swoje spra­wy – skła­ma­łem.

Ma­szy­na spoj­rza­ła wzdłuż po­prze­su­wa­nych bry­łek gruzu, które prze­mie­ści­łem swym cho­dem, do­cie­ra­jąc w to miej­sce.

– Miesz­kasz w tym bloku?

– Tylko tym­cza­so­wo – od­po­wie­dzia­łem, ro­zu­mie­jąc jej na­tych­mia­sto­wą ana­li­zę zmie­nio­ne­go prze­ze mnie oto­cze­nia.

– Ro­zu­miem, muszę już iść.

Robot od­wró­cił się i od­szedł, grze­biąc pal­ca­mi w rybie. Sta­łem chwi­lę zszo­ko­wa­ny, a potem szyb­kim kro­kiem ru­szy­łem do punk­tu ob­ser­wa­cyj­ne­go.

– Jak masz na imię?! – krzyk­nął, od­wra­ca­jąc się ku mnie.

– Elbe Suren! – Nie wiem dla­cze­go po­wie­dzia­łem praw­dę, dla­cze­go w ogóle się ode­zwa­łem za­miast bez słowa od­da­lić się i znik­nąć mu z oczu, dać do zro­zu­mie­nia, że nie może li­czyć na żadną przy­jaźń.

– Ja je­stem Amaz!

Przy­tak­ną­łem i po­sze­dłem dalej. Nie oglą­da­łem się za sie­bie, ale ocza­mi wy­obraź­ni wi­dzia­łem, jak ma­szy­na pa­trzy na moją od­da­la­ją­cą się syl­wet­kę. Na szczę­ście kiedy wsze­dłem na górę i ro­zej­rza­łem się – ni­g­dzie go już nie było.

Resz­ta dnia upły­nę­ła dość szyb­ko: wy­czy­ści­łem ka­ra­bin snaj­per­ski, jesz­cze raz prze­li­czy­łem amu­ni­cję, spraw­dzi­łem szczel­ność maski i przez ten cały czas, za­sta­na­wia­łem się nad tym, co po­wiem.

– Elbe Suren, ra­port do­bo­wy… wie­czor­ny: obiekt miał kil­ku­mi­nu­to­we spóź­nie­nie. Ma­szy­na nic nie zło­wi­ła – za­ta­iłem in­te­rak­cje.

 

*

 

Na­stęp­ne­go dnia po­ja­wił się punk­tu­al­nie o 4:30. Za­rzu­cił wędką i usiadł na krze­seł­ku, a potem stało się coś, co mnie za­sko­czy­ło: Amaz spoj­rzał w okno, z któ­re­go ja – przez lor­net­kę – spo­glą­da­łem na niego. In­stynk­tow­nie scho­wa­łem się, za po­pę­ka­ną ścia­ną, by po kilku mi­nu­tach wy­chy­lić się po­now­nie.

– Elbe Suren, ra­port do­bo­wy… wie­czor­ny: ma­szy­na sta­wi­ła się punk­tu­al­nie, nic nie zło­wi­ła.

 

*

 

Po dwóch go­dzi­nach robot spoj­rzał w moją stro­nę, ale tym razem wy­trzy­ma­łem i nie zlą­kłem się cho­wa­jąc za mur. Wi­dzia­łem jak macha ręką żebym zszedł, ale wo­la­łem zo­stać na miej­scu. Cho­ciaż za­sta­na­wia­łem się – w sumie dla­cze­go by nie?

– Elbe Suren, ra­port do­bo­wy… wie­czor­ny: węd­karz przy­był przed cza­sem o go­dzi­nie 4:10, resz­ta czyn­no­ści bez zmian. Obiekt nic nie zło­wił.

 

*

 

Tym razem, to ja zsze­dłem do niego. Czu­łem, jak­bym był mu to wi­nien, do­strze­ga­jąc pewną nie­spra­wie­dli­wość. Poza tym Amaz, coś w końcu zło­wił po­now­nie.

– To ta sama, co trzy dni temu – po­wie­dział, trzy­ma­jąc rybę za ogon, po czym wy­rzu­cił ją do wody.

– My­śla­łem, że ryb już nie ma – stwier­dzi­łem nie­ostroż­nie, przy­gry­za­jąc język.

– Je­stem tu na tyle długo, by stwier­dzić, że po­ja­wi­ły się nowe ga­tun­ki. – Ma­szy­na za­rzu­ci­ła przy­nę­tę.

– Co to zna­czy długo? – Chcia­łem po­cią­gnąć temat by do­wie­dzieć się jak naj­wię­cej.

– Hmm… mój wła­ści­ciel wy­pły­nął w morze w środę, a dziś jest… – Amaz za­my­ślił się, a ja zro­zu­mia­łem, że nie znaj­dzie od­po­wie­dzi. – Prze­pra­szam, je­stem roz­ko­ja­rzo­ny.

– Nie szko­dzi, każdy miewa gor­sze dni – po­cie­szy­łem ma­szy­nę, my­śląc o swo­jej służ­bie.

– Ty też, Elbe?

Nie wiem dla­cze­go byłem pod wra­że­niem, że pa­mię­ta moje imię, ale skoro pa­mię­tał swo­je­go pana sprzed pierw­szej in­te­li­gent­nej wojny, nie mogło mnie to dzi­wić.

– Tak, ja też.

– Je­steś czło­wie­kiem czy ma­szy­ną? – za­py­tał nie­spo­dzie­wa­nie, a ja mil­cza­łem dzi­wiąc się, że nie jest w sta­nie tego roz­po­znać. – Jeśli nie chcesz, nie mów, nie ma to dla mnie żad­ne­go zna­cze­nia.

– Je­stem czło­wie­kiem – przy­zna­łem się, nie będąc pe­wien czy do­brze zro­bi­łem.

– Skoro tak, może wiesz, co mogło stać się z moim panem?

Ewi­dent­nie było z nim coś nie tak. Naj­wy­raź­niej Amaz nie za­uwa­żył ostat­nich stu dwu­dzie­stu lat i apo­ka­lip­sa wy­po­wie­dzia­na przez jego bar­dziej za­awan­so­wa­nych tech­nicz­nie braci, prze­szła mu koło nosa. To mu­sia­ło być ja­kie­goś ro­dza­ju uszko­dze­nie, może frag­men­ta­cja pa­mię­ci lub zanik łącz­no­ści z sie­cią ko­mu­ni­ka­cyj­ną. Tak na­praw­dę stało się to mało istot­ne.

– Nie mam po­ję­cia, ale na pewno wróci – po­cie­szy­łem ro­bo­ta.

– Cza­sa­mi mam wra­że­nie, że to już się może nie wy­da­rzyć. – Spoj­rzał na mnie marsz­cząc smo­ło­wa­te czoło.

– Mogę o coś za­py­tać?

– Tak, pew­nie, pytaj śmia­ło, mam na­dzie­ję, że udzie­lę sa­tys­fak­cjo­nu­ją­cej od­po­wie­dzi. – Amaz za­czął zwi­jać stal­kę, krę­cąc ko­ło­wrot­kiem.

– Ło­wisz tylko na śrub­ki?

Ma­szy­na par­sk­nę­ła elek­tro­nicz­nym śmie­chem.

– Wie­dzia­łem, że to za­dzia­ła.

– Co po­dzia­ła? – spy­ta­łem.

– Nie wiem jak i kiedy wpa­dłem na ten po­mysł, ale chcia­łem spraw­dzić, czy bar­dziej niż śrub­ką, za­in­te­re­su­jesz się mię­sem. Oka­za­ło się, że mia­łem rację.

Przed chwi­lą mia­łem kon­tro­lę nad sy­tu­acja, czu­łem się kimś lep­szym, roz­ma­wia­jąc z po­psu­tą ma­szy­ną, ale nagle wszyst­ko się zmie­ni­ło, on mu­siał o mnie wie­dzieć. Amaz był w pe­wien spo­sób in­te­li­gent­nym wy­ro­bem, ale nie od­rzu­cił mnie ten fakt, nie prze­stra­szy­łem się, wręcz prze­ciw­nie – mia­łem ocho­tę na dal­szą roz­mo­wę.

– A ryba? Wi­dzia­łem, że wy­cią­gną­łeś z niej jakąś nie­wiel­ką część.

– Tak, wi­dzisz… mam pewną istot­ną dla mnie awa­rię: pro­blem z ob­wo­dem elek­trycz­nym, który spra­wia, że styk me­cha­nicz­ny nie chce się otwo­rzyć. – Amaz po­ło­żył ręce na brzu­chu, po­dob­nie jak to robią w en­kla­wie cię­żar­ne ko­bie­ty.

Nie ro­zu­mia­łem za do­brze o czym mówi i byłem prze­ko­na­ny, że dal­sze wy­py­ty­wa­nie o tę kwe­stię też do ni­cze­go nie pro­wa­dzi.

– Chcesz spró­bo­wać? – Ma­szy­na po­da­ła mi wędkę, a ja wy­cią­gną­łem przed sie­bie ręce. – Uwa­żaj, jest cięż­ka.

Po­trzy­ma­łem ją chwi­lę w dło­niach i od­da­łem w ręce ma­szy­ny.

– Dla mnie sta­now­czo za cięż­ka.

– Nic nie szko­dzi, po­go­da i tak nie sprzy­ja węd­ko­wa­niu. Może chcesz mnie od­wie­dzić?

– Nie, nie… dzię­ku­ję, mam swoje obo­wiąz­ki, wska­za­łem in­stynk­tow­nie na okno w bloku.

– Ro­zu­miem. Bę­dziesz jutro, Elbe Suren?

– Nie wiem.

 

 

– Ra­port do­bo­wy… wie­czor­ny. Amaz zja­wił się punk­tu­al­nie. Nic nie zło­wił.

Po­ło­ży­łem się na ka­ri­ma­cie, było sto­sun­ko­wo cie­pło, ter­mo­metr wska­zy­wał osiem­na­ście stop­ni, więc śpi­wór na­rzu­ci­łem tylko na sie­bie, za­miast pchać się do środ­ka. Dzie­sięć minut póź­niej ode­bra­łem po­łą­cze­nie.

– Tu do­wód­ca warty, przy­wo­łu­ję Elbe Su­re­na do ra­por­tu.

Wie­dzia­łem, że to coś po­waż­ne­go, ale nie było moż­li­wo­ści, by ktoś wie­dział o moim kon­tak­cie z ma­szy­ną.

– Tu war­tow­nik po­ste­run­ku trze­cie­go… – za­mel­do­wa­łem.

– Po­wtórz ra­port do­bo­wy! – roz­ka­zał do­wód­ca.

Mil­cza­łem przez chwi­lę, pró­bu­jąc od­na­leźć w pa­mię­ci błąd, który mo­głem po­peł­nić, coś co mogło mnie wydać, ale nic ta­kie­go nie przy­cho­dzi­ło mi do głowy.

– Po­wtórz ra­port do­bo­wy! – wark­nął.

– Elbe Suren ra­port do­bo­wy: Amaz… – zna­la­złem.

Świat za­trzy­mał się na chwi­lę i nie chciał mi pomóc od­krę­cić tego, co po­wie­dzia­łem.

– Kto taki? – za­py­tał spo­koj­nie do­wód­ca warty.

– Ma­szy­na… nic… nie… złowi…

Chcia­łem się jesz­cze ra­to­wać, po­wie­dzieć, że sam nada­łem ma­szy­nie imię, by mieć ja­ki­kol­wiek oręż w walce z sa­mot­no­ścią, ale słowa nie chcia­ły przejść przez gar­dło. Na­stą­pi­ła, ja­kie­goś ro­dza­ju blo­ka­da, którą od­cza­ro­wać może tylko czas, ale ten czas wy­peł­nio­ny był teraz przez głos do­wód­cy.

– Bez­zwłocz­nie zo­sta­niesz zdję­ty ze sta­no­wi­ska i prze­wie­zio­ny do aresz­tu. Wsz­czy­nam po­stę­po­wa­nie na mocy ko­dek­su kar­ne­go, pa­ra­graf dwu­dzie­sty drugi, ustęp trze­ci, sta­no­wią­cy, że kto bez ze­zwo­le­nia opusz­cza po­wie­rzo­ny po­ste­ru­nek w celu ko­mu­ni­ko­wa­nia się z ma­szy­ną pod­le­ga karze wy­gna­nia z re­zer­wa­tu. Zro­zu­mia­no?

– Zro­zu­mia­no, ale ja… – wy­du­ka­łem nie do końca go­dząc się w duchu na nagły zwrot sy­tu­acji.

– Masz obo­wią­zek po­zo­stać na sta­no­wi­sku do czasu zja­wie­nia się od­po­wied­nich służb. Po prze­wie­zie­niu do en­kla­wy po­zo­sta­niesz w aresz­cie, póki po­stę­po­wa­nie w two­jej spra­wie nie za­koń­czy się ogło­sze­niem wy­ro­ku try­bu­na­łu. Ro­zu­miesz swoją sy­tu­acje Elbe?

– Tak, ja tylko…

– Milcz. Ty za­wsze mu­sisz coś spier­do­lić. My­śle­li­śmy, że tym razem nie po­peł­nisz żad­ne­go błędu, no bo co może być trud­ne­go w ob­ser­wa­cji „al­go­ryt­mi­ka”? Prze­cież ten złom tylko trzy­ma wędkę. Przez cie­bie mamy same pro­ble­my, czas z tym skoń­czyć.

Odło­ży­łem słu­chaw­kę. Mam ja­kieś dwa dni, zanim zja­wią się służ­by po­rząd­ko­we, po­my­śla­łem. Dwa dni, żeby uciec, dwa dni, żeby cze­kać, lub dwa dni, żeby spo­tkać się i po­ga­dać z ma­szy­ną, o któ­rej nie mo­głem prze­stać my­śleć.

Za­bra­łem snaj­per­kę i część amu­ni­cji, za­ło­ży­łem woj­sko­wy za­sob­nik na plecy i wy­sze­dłem przed blok.

 

*

 

Wszę­dzie gruz, beton, po­wy­wi­ja­na od go­rą­ca stal i han­gar, z któ­re­go wy­cho­dził Amaz, by węd­ko­wać. Za­śmia­łem się w duchu; węd­ku­ją­ca ma­szy­na, to ci los. Węd­ku­ją­ca ma­szy­na na ludz­kich te­ry­to­riach, cze­ka­ją­ca od ponad wieku na swo­je­go pana. Nie za­uwa­ży­ła wojny, łowi na śrub­ki i wła­śnie teraz sku­si­ła mnie mię­sem na ha­czy­ku.

Wal­ną­łem kilka razy kolbą o bla­chę han­ga­ru. Po chwi­li usły­sza­łem cięż­ki chód ro­bo­ta.

– Elbe, co ty tutaj ro­bisz? – Amaz spoj­rzał na ka­ra­bin, ale nie dał po sobie po­znać ja­kie­go­kol­wiek zde­ner­wo­wa­nia.

– Jeśli przy­sze­dłem nie w porę, mogę odejść.

– Nie… oczy­wi­ście, że nie, pro­szę, za­pra­szam. – Wska­zał sa­mo­lot po­kry­ty rdzą, któ­re­go skrzy­dła zła­ma­ły się już jakiś czas temu. – Chodź, śmia­ło…

Po­sze­dłem za nim.

– Mogę? – spy­tał, chciał po­nieść mój ka­ra­bin, ale od­mó­wi­łem. Zro­zu­miał.

Wnę­trze sa­mo­lo­tu przy­po­mi­na­ło miesz­ka­nia w en­kla­wie: dywan, drew­nia­ne meble i zdję­cia na ścia­nie, fi­ran­ki w oknach. Nie wi­dzia­łem czaj­ni­ka, ani okru­chów po chle­bie, butów, czy szczo­tecz­ki do zębów. Za to po­chwa­lił się gar­de­ro­bą i tym, w co ma za­miar ubrać się jutro.

– Po­wiedz Elbe, co jest po­wo­dem two­jej wi­zy­ty? – Amaz usiadł w fo­te­lu pa­sa­żer­skim i wska­zał po­dob­ne na­prze­ciw­ko.

Wła­śnie zda­łem sobie spra­wę, że nie przy­go­to­wa­łem się na tę roz­mo­wę. Nagle po­czu­łem się jak na polu mi­no­wym, gdzie każde ko­lej­ne słowo może wy­wo­łać nie­spo­dzie­wa­ną re­ak­cję ma­szy­ny.

– Chcą mnie zdjąć ze służ­by – mó­wiąc te słowa, wie­dzia­łem, że uru­cho­mi­łem łań­cu­szek nie­wy­god­nych pytań.

– Ja­kiej służ­by? My­śla­łem, że tu miesz­kasz nie­da­le­ko – za­in­te­re­so­wał się robot.

– Miesz­ka­nie i życie w en­kla­wie to służ­ba.

– Tak, służ­ba, wspo­mi­na­łeś, ale dla kogo? Komu pod­le­gasz?

– Wi­dzisz Amaz… ze mną jest tro­chę, jak z tobą. Też cze­kam na swo­je­go pana.

– Też wy­pły­nął w morze? – spy­tał zdzi­wio­ny, a jego oczka za­iskrzy­ły.

– Nie, mój przyj­dzie od stro­ny lądu.

– Czy mógł­bym go po­znać?

– Ra­czej wo­lał­bym cię przed tym uchro­nić.

– Czemu? Byłby zły?

– Ra­czej wy­stra­szo­ny. Tak bym to na­zwał. Boi się ta­kich jak ty.

– Ale ja nie mogę wy­rzą­dzać lu­dziom krzyw­dy, nie je­stem w sta­nie, nie umiem, nie musi się bać – za­pew­ni­ła ma­szy­na.

– Wiem Amaz, ale on tego nie wie.

Sie­dzie­li­śmy chwi­lę w mil­cze­niu, za­sta­na­wia­łem się nad tym, nad czym za­sta­na­wia się robot. Tak jak jego pro­ce­sor, mój mózg ob­li­czał dane na­de­sła­ne za po­mo­cą na­rzą­dów słu­chu i wzro­ku. By­li­śmy po­dob­ni; w tym jed­nym mo­men­cie by­li­śmy jak bra­cia.

– Po­zwo­lisz Elbe, że po­pra­cu­ję tro­chę?

Nie mia­łem po­ję­cia o czym mówi, a może byłem po pro­stu zdzi­wio­ny, że chce zo­sta­wić mnie – swo­je­go go­ścia, by zająć się czymś innym. Może po­my­śla­łem, że tak nie wy­pa­da, ale była to w końcu tylko ma­szy­na.

– Tak… oczy­wi­ście – od­po­wie­dzia­łem, będąc cie­kaw, o ja­kiej pracy mówi.

Amaz wstał i wy­szedł do ka­bi­ny pi­lo­tów. Wró­cił po chwi­li ze zło­wio­ną trzy dni temu rybą w jed­nej ręce i z lu­tow­ni­cą w dru­giej. Ścią­gnął z sie­bie płaszcz, a na­stęp­nie zdarł smo­ło­wa­tą skórę. Byłem w szoku, a on nie zwra­cał na mnie uwagi. Oglą­da­łem jak grze­bie w ser­wo­mo­to­rach i si­łow­ni­kach. Po­dzi­wia­łem ob­wo­dy elek­tro­nicz­ne. Do­strze­głem aku­mu­la­to­ry, czuj­ni­ki oraz wen­ty­la­to­ry i ra­dia­to­ry – rurki cie­czo­we do od­pro­wa­dza­nia cie­pła z kry­tycz­nych kom­po­nen­tów.

– Mam pro­blem z otwar­ciem osło­ny – po­in­for­mo­wał nie­spo­dzie­wa­nie. – Mógł­byś przy­trzy­mać przez chwi­lę ten tłok?

Kiedy wy­ko­ny­wa­łem jego proś­bę, on się­gnął po rybę i po raz ko­lej­ny wy­dłu­bał z niej jakąś część, ale nie mo­głem jed­no­znacz­nie okre­ślić jej funk­cji.

– Dobra, dzię­ki.

Wró­ci­łem na miej­sce, a Amaz pra­co­wał…

– No, spró­buj­my teraz – po­wie­dział po około dzie­się­ciu mi­nu­tach mil­cze­nia.

Usły­sza­łem ciche brzę­cze­nie, a zaraz po tym sy­ka­nie; pierw­sze mogło ozna­czać, że Amaz po­sia­da dużą ilość elek­tro­ni­ki, dru­gie zaś, że sys­te­my pneu­ma­tycz­ne dzia­ła­ją pra­wi­dło­wo. W pew­nym mo­men­cie coś w jego brzu­chu się prze­sta­wi­ło, a pan­cer­na osło­na, o któ­rej nie mia­łem po­ję­cia, prze­su­nę­ła się w stro­nę ple­ców, od­sła­nia­jąc wnę­trze.

– O kurwa! – krzyk­ną­łem i wzdry­gną­łem się na widok… dziec­ka, płodu w szkla­nym po­jem­ni­ku wy­peł­nio­nym żółtą cie­czą. – Co to jest? – spy­ta­łem, wsta­jąc z fo­te­la oraz wska­zu­jąc pal­cem, jak na ja­kie­goś wy­rzut­ka.

– Prze­cież wspo­mi­na­łem ci o moim wła­ści­cie­lu – zdzi­wi­ła się ma­szy­na w dość re­ali­stycz­ny spo­sób.

– Tak… ale to? Pytam się, co to jest? – do­cie­ka­łem ze zgro­zą w gło­sie. Moje uszy przy­tka­ły się, przez na­ra­sta­ją­ce ci­śnie­nie. Usły­sza­łem cichy pisk.

– To mój pan, który wy­pły­nął w morze. – Ma­szy­na na po­wrót za­sło­ni­ła wnę­trze brzu­cha, a ja, tra­cąc grunt pod no­ga­mi, opa­dłem na pa­sa­żer­ski fotel.

Nie byłem w sta­nie nic zro­zu­mieć, pojąć choć­by małej cząst­ki praw­dy, która mo­gła­by na­kie­ro­wać po­gu­bio­ne myśli na wła­ści­wy tor.

 

*

 

Chyba ze­mdla­łem, bo blask księ­ży­ca zmie­nił się na wpa­da­ją­ce przez okna do wnę­trza sa­mo­lo­tu pro­mie­nie słoń­ca.

– Ży­jesz?

– Długo spa­łem? – Ze­rwa­łem się na nogi, przy­po­mi­na­jąc sobie o do­wód­cy warty, który wy­słał po mnie kon­wój.

– Całą noc, ale dziw­nie za­sną­łeś, mój pan tak nagle nie za­sy­piał.

– Amaz, po­wiedz, masz w sobie ludz­ki płód, czy to mi się tylko śniło? – spy­ta­łem wciąż sko­ło­wa­ny.

– Mam w sobie dziec­ko, które ro­śnie… jak na droż­dżach. Długo trwa­ło stwo­rze­nie od­po­wied­nich wa­run­ków, ale w końcu się udało – od­po­wie­dział, i byłem pe­wien, że ton głosu wska­zy­wał na dumę.

– Cze­kaj, cze­kaj… ale jak to moż­li­we?

– Wiem, Elbe, to trud­ne, nawet dla mnie. Mu­sia­łem stwo­rzyć od­po­wied­nie wa­run­ki. Stąd ten szkla­ny in­ku­ba­tor. Dużo się na­kom­bi­no­wa­łem, by uzy­skać od­po­wied­nio dużo miej­sca.

– Ale, co to za dziec­ko, skąd? Jak?

– Wspo­mnia­łem ci wczo­raj, że to mój pan, a jesz­cze wcze­śniej, że na niego cze­kam. – Wska­zał brzuch, który po­wo­li po­ra­stał na po­wrót smo­ło­wa­tą skórą. – Zanim wy­pły­nął, zo­sta­wił mi włosy z miesz­ka­mi. Tak po­bra­łem z nich ma­te­riał ge­ne­tycz­ny, a do­kład­niej: fi­bro­bla­sty.

– Czyli z tę­sk­no­ty od­twa­rzasz swo­je­go wła­ści­cie­la? – Byłem prze­ra­żo­ny, ale jed­no­cze­śnie za­fa­scy­no­wa­ny tym, na co stać tę ma­szy­nę.

– Nie wiem, czy z tę­sk­no­ty, ale na pewno z po­trze­by.

– No do­brze, ale, co w takim razie dalej, co za­mie­rzasz?

– Za­mie­rzam je wy­cho­wać, być dla niego tatą, a jak się uda mamą, po to, by on był kie­dyś znowu dla mnie panem. Przy­naj­mniej spró­bu­ję.

– Jak to spró­bu­jesz? Wąt­pisz, że się uda?

– Elbe Suren, to nie jest pierw­szy eg­zem­plarz, jaki uro­dzę. Uczę się na błę­dach, jak lu­dzie.

Ze­mdli­ło mnie, a jed­no­cze­śnie do­strze­głem w tym wszyst­kim szan­sę dla mnie. Gdy­bym prze­ka­zał ma­szy­nę en­kla­wie, z całą ta­jem­ni­cą, jaką skry­wa, mógł­bym zo­stać od­zna­czo­ny, a nie uka­ra­ny. Na pewno też zna­la­zła­by się nie­jed­na matka, która chcia­ła­by wy­cho­wać to dziec­ko.

– Nad czym my­ślisz, Elbe?

Z dru­giej jed­nak stro­ny oni i tak chcą ska­so­wać tę ma­szy­nę. Być może nawet nie będą chcie­li mnie wy­słu­chać.

– Amaz… ehh, mu­si­my ucie­kać! – po­sta­no­wi­łem.

– Nie umiem ucie­kać, a poza tym cze­kam na swo­je­go pana. Łowię ryby i cze­kam.

– Już nie mu­sisz, twój pan na­ro­dzi się z cie­bie. Za­po­mnia­łeś?

– Mój pan przy­bę­dzie od stro­ny morza.

De­fi­ni­tyw­nie był uszko­dzo­ny. Nie po­tra­fił po­łą­czyć kro­pek, tak jakby to, co prze­ży­wał nad wodą, trzy­ma­jąc wędkę, było zu­peł­nie czymś innym od tego, nad czym pra­co­wał we wnę­trzu sa­mo­lo­tu. Wie­dzia­łem, że tu nie na­mó­wię go do uciecz­ki; mu­sia­łem po­cze­kać do rana. Może roz­ma­wia­jąc z węd­ka­rzem będę miał więk­sze szan­sę, po­my­śla­łem.

 

*

 

– Elbe Suren, ra­port do­bo­wy… po­ran­ny: Amaz zja­wił się punk­tu­al­nie o 4:30, przy­szedł bez wędki, jest wy­jąt­ko­wy… – prze­rwa­łem i scho­wa­łem dyk­ta­fon.

Wy­sze­dłem z bu­dyn­ku i po­bie­głem w stro­nę ro­bo­ta.

– Amaz! – krzy­cza­łem z da­le­ka, zbli­ża­jąc się z każ­dym kro­kiem. – Amaz! Gdzie masz wędkę?

– Jest mi już nie­po­trzeb­na, in­ku­ba­tor dzia­ła. – Ma­szy­na od­wró­ci­ła głowę i spoj­rza­ła na ho­ry­zont.

– Mu­si­my ucie­kać, chcą cię zabić. Nie daj się pro­sić, Amaz.

– Ro­zu­miem cię, Elbe Su­re­nie, mój przy­ja­cie­lu, ale ja nie umiem ucie­kać, a poza tym mam po­le­ce­nie. Zo­sta­nę tu, póki mój pan się nie zjawi.

Wes­tchną­łem. Po­lu­bi­łem ro­bo­ta, można po­wie­dzieć, że za­czę­ło mi na nim za­le­żeć. W en­kla­wie byłem nikim, nikt ze mną nie roz­ma­wiał tak jak… jak Amaz. Lu­dzie ze mnie szy­dzi­li, brali za źró­dło pro­ble­mów, wy­po­sa­żo­ne w dwie lewe ręce.

– Jeśli nie odej­dziesz teraz ze mną, zła­pią cię i zro­bią z cie­bie ba­te­rię – ostrze­głem.

– Nie po­tra­fię przy­ja­cie­lu ucie­kać, muszę cze­kać – po­wtó­rzył po raz ko­lej­ny.

– Mogę ci po­ka­zać, to nie­trud­ne. – Wsta­łem a on spoj­rzał na mnie, mil­czał.

Od­bie­głem kilka kro­ków i roz­ło­ży­łem ręce, ge­sty­ku­lu­jąc, że to nic nad­zwy­czaj­ne­go. Amaz za­śmiał się i spoj­rzał na ho­ry­zont wi­docz­ny przy uj­ściu z portu.

– Je­steś śmiesz­ny, jak mój pan.

– To co? Zmy­wa­my się stąd? – za­py­ta­łem pełen na­dziei.

– To nie­moż­li­we.

Wiem, że po­stę­po­wa­nie ro­bo­ta to puste i zimne al­go­ryt­my, ale w pew­nym sen­sie mi za­im­po­no­wał. Miał coś, czego nie mia­łem ja: kon­se­kwent­nie dążył do celu i od­czu­wał… tak bar­dzo, że był gotów na uni­ce­stwie­nie, gotów na po­zba­wie­nie się al­go­ryt­mów, które spra­wia­ją, że tacy jak on… po­tra­fią łowić ryby.

– Mogę po­cze­kać razem z tobą? – spy­ta­łem zre­zy­gno­wa­ny.

– Chcesz po­cze­kać ze mną na swo­je­go pana?

Uśmiech­ną­łem się, kle­piąc go po ra­mie­niu i spo­glą­da­jąc na brzuch.

– Nie. Chciał­bym po­cze­kać na two­je­go pana, chciał­bym go po­znać – od­po­wie­dzia­łem.

– Bę­dzie mi miło, Elbe Su­re­nie.

 

Epi­log

 

Nie wy­rzu­ci­li mnie z re­zer­wa­tu. Prze­sie­dzia­łem trzy lata za nie­bez­piecz­ne związ­ki z ma­szy­na­mi. Mia­łem dużo czasu by wszyst­ko prze­my­śleć, nie­ste­ty każda próba do­wie­dze­nia się, jaki los spo­tka­ła Amaza, speł­za­ła na ni­czym. Pierw­sze­go dnia po wyj­ściu skon­tak­to­wa­łem się z je­dy­ną osobą, ja­kiej mo­głem za­ufać. Już po kilku go­dzi­nach spo­tka­li­śmy się przy ta­śmach pro­duk­cyj­nych.

– Chodź za mną – po­wie­dzia­ła.

Po­sze­dłem. Zna­łem ten rejon. Kilka lat temu pra­co­wa­łem tu wy­ra­bia­jąc au­gmen­to­wa­ne środ­ki ko­mu­ni­ka­cji.

Sta­cja za­si­la­nia do eks­trak­cji ener­gii stała w rogu hali.

– To on? – spy­ta­łem pa­trząc na su­per­kon­den­sa­tor wy­mon­to­wa­ny z eg­zosz­kie­le­tu.

– Tak.

– A dziec­ko?

– Chodź.

Wy­szli­śmy na ze­wnątrz, a potem w dół, po scho­dach do daw­ne­go metra. Lu­dzie stło­cze­ni – mimo póź­nej go­dzi­ny – za­ła­twia­li swoje spra­wy. W końcu prze­ci­snę­li­śmy się przez ludz­ką masę na głów­nym pe­ro­nie i prze­szli­śmy przez drzwi na końcu sta­cji. Nagle zro­bi­ło się cicho i czy­sto. Jasny ko­ry­tarz uka­zy­wał oszklo­ne sale, wy­glą­da­ły na la­bo­ra­to­ria, ale Lilia za­pew­ni­ła, że od nie­daw­na to coś wię­cej.

Sta­nę­li­śmy przy oknie, za któ­rym ba­wi­ły się małe dzie­ci. Ko­le­żan­ka wska­za­ła jedno – nie­za­ję­te za­ba­wą tylko, czymś innym.

– Ten o ciem­nych wło­sach. Miał trud­no­ści, ale prze­żył. – Sie­dział przy stole i pró­bo­wał zło­żyć ja­kieś urzą­dze­nie w jedną ca­łość. – Prze­ja­wia za­in­te­re­so­wa­nia do tych rze­czy, Elbe. W wieku trzech lat po­tra­fi skła­dać płyty Ra­sp­ber­ry Pi. Mistrz en­kla­wy wie­rzy, że kie­dyś po­mo­że nam zwy­cię­żyć ma­szy­ny.

Chło­piec nagle prze­rwał pracę. Za­my­ślo­ny spoj­rzał na sufit, a na­stęp­nie wzrok skie­ro­wał na mnie. Uśmiech­nął się i po­ma­chał. Ocza­ro­wa­ny zro­bi­łem to samo.

– Lili! My­ślisz, że po­zwo­li­li­by mi go wy­cho­wać?