Kaganek czy kaganiec?

Graf­fi­ti było cał­kiem ładne, to przy­naj­mniej Selin mu­sia­ła przy­znać. Napis „LU­DZIE NIE BYDŁO” z B sty­li­zo­wa­nym na skre­ślo­ny men­dyj­ski ta­tu­aż ozdo­bio­ny był su­ge­styw­nym ry­sun­kiem gówna. I oczy­wi­ście wid­nie­ją­cym na dole ma­lut­kim T, pod­pi­sem wy­ko­naw­cy. Pew­nie do­ce­ni­ła­by ca­ło­kształt znacz­nie bar­dziej, gdyby nie fakt, że znaj­do­wał się na we­wnętrz­nym murze pla­ców­ki, w któ­rej pra­co­wa­ła. Nie­sie­nie ka­gan­ka oświa­ty ka­za­ło ra­czej tępić akty wan­da­li­zmu, nie się nimi za­chwy­cać.

Wes­tchnę­ła w duchu. Na­sto­let­ni ak­ty­wizm, nawet gdy dzia­łał w do­brej spra­wie, za­zwy­czaj koń­czył się do­da­wa­niem pra­cow­ni­kom szko­ły ro­bo­ty.

Sto­ją­cy obok niej Gra­net, li­te­ra­tu­ro­znaw­ca, rów­nież wes­tchnął na głos, cho­ciaż chyba z in­ne­go po­wo­du. Sły­sza­ła w tym ra­czej sa­tys­fak­cję.

– Gdyby Are­nun po­świę­cał tyle samo czasu lek­tu­rze co swoim wy­głu­pom, może w końcu prze­stał­by do­sta­wać pały. – Jego usta roz­cią­gnął uśmiech. – To chyba jest już wy­star­cza­ją­cy pre­tekst, żeby w końcu się go po­zbyć.

Selin za­ci­snę­ła wargi, spo­dzie­wa­jąc się do­kład­nie tego. Gra­net chęt­nie wy­wa­lił­by co trze­cie­go ucznia za każde prze­wi­nie­nie. Pro­blem w tym, że tym razem miał do tego re­al­ne pod­sta­wy.

– Daj spo­kój, to tylko ko­lej­ny głupi wy­bryk.

– Jeśli bę­dzie­my to to­le­ro­wać, ten mały anar­chi­sta w końcu pod­pa­li szko­łę. Albo za­mor­du­je na­uczy­cie­la! – Stary Ni­kli­ta spoj­rzał na nią po­waż­nie, więc po­wstrzy­ma­ła się od zwró­ce­nia uwagi, że jest róż­ni­ca mię­dzy ma­lo­wa­niem po ścia­nach a za­bi­ja­niem. – Dzie­ciak ni­cze­go się nie na­uczy, jeśli wszyst­ko bę­dzie ucho­dzić mu na sucho.

– Na pewno wię­cej na­uczy go wy­wa­le­nie ze szko­ły – od­par­ła Selin. – Do­praw­dy, to bę­dzie do­pie­ro suk­ces edu­ka­cji.

Męż­czy­zna na chwi­lę skrzy­wił się, jak Na­li­kań­czyk pod­czas desz­czu. Łyp­nął na nią krzy­wo.

– Po­wiedz mi w takim razie, czy masz jakiś ma­gicz­ny spo­sób na przy­wró­ce­nie Are­nu­na spo­łe­czeń­stwu.

– Niech to zmyje – po­wie­dzia­ła Selin, mach­nąw­szy na wy­sma­ro­wa­ną farbą ścia­nę. – Woda, ocet, szma­ta. Parę go­dzin cięż­kiej pracy może go cze­goś na­uczyć.

Gra­net przez chwi­lę roz­wa­żał pro­po­zy­cję, pod­czas gdy Selin sta­ra­ła się wy­glą­dać jakby była znacz­nie bar­dziej prze­ko­na­na do tego po­my­słu niż w rze­czy­wi­sto­ści. Rzu­ca­nie pierw­szego pomysłu, jaki przyj­dzie jej na myśl nie rodzi naj­ge­nial­niej­szych roz­wią­zań.

– Nie zmu­sisz go do tego. On prze­cież ni­ko­go się nie słu­cha.

– Je­steś pe­wien? Może nie słu­cha tylko cie­bie? Ja sądzę, że dam radę go prze­ko­nać.

Od­wró­cił wzrok, a Selin uśmiech­nę­ła się lekko. Przy­naj­mniej znała Gra­ne­ta na tyle, żeby wie­dzieć, jak prze­ko­nać go do tego po­my­słu. Nic nie da­wa­ło mu ta­kiej sa­tys­fak­cji jak upo­ka­rza­nie młod­szych współ­pra­cow­ni­ków. Zda­wał się trak­to­wać pracę w szko­le jak życie w dziczy, w któ­rej może prze­trwać je­dy­nie roz­sma­ro­wu­jąc po ścia­nach in­nych na­uczy­cie­li a uczniom za­kła­da­jąc ka­gań­ce na twa­rze żeby przy­pad­kiem go nie po­gryź­li. Trak­to­wa­nie na­ucza­nia jako cze­goś in­ne­go niż ujarz­mia­nie be­stii chyba nie mie­ści­ło się w jego świa­to­po­glą­dzie.

– Niech bę­dzie. – Uśmiech­nął się pod nosem. – Are­nun ma dwa dni na umy­cie tego obrzy­dli­stwa. Jeśli go do tego nie prze­ko­nasz, wnio­sę na ra­dzie o wy­rzu­ce­nie dzie­cia­ka ze szko­ły.

Selin spoj­rza­ła Gran­to­wi w oczy, wi­dząc w nich kry­ją­cą się sa­tys­fak­cję i już szy­ko­wa­ne w za­na­drzu „a nie mó­wi­łem?”. Po­czu­ła, że może jed­nak ba­wie­nie się w obroń­cę uci­śnio­nych dla dzie­cia­ka, który może zwi­nąć się z tej szko­ły w każ­dej chwi­li bie­gnąc za ja­kimś głu­pim po­my­słem, nie było naj­lep­szym po­my­słem.

Obie­ca­ła jed­nak sobie, że nie da wy­wa­lić naj­lep­sze­go ucznia, ja­kie­go kie­dy­kol­wiek miała.

– Zgoda – po­wie­dzia­ła.

Idąc do domu w lek­kim wio­sen­nym desz­czu za­sta­na­wia­ła się, jak bar­dzo wko­pa­ła się tym razem.

***

Na­stęp­ne­go dnia oczy­wi­ście była so­lid­nie roz­ko­ja­rzo­na. Obu­dzi­ła się z lek­kie­go le­tar­gu do­pie­ro gdy Nar­tem z pią­tej klasy chciał za­cząć pi­pe­to­wać usta­mi i mu­sia­ła stać nad nim i jego lekko prze­ra­żo­ną part­ner­ką do końca eks­pe­ry­men­tu, żeby tego nie robił. Oczy­wi­ście nie po­wie­dzia­ła im, że jej samej to się zda­rzy­ło i to nie raz, gdy była na stu­diach. Nie mu­sie­li tego wie­dzieć. Jesz­cze by wtedy zna­la­zło się wię­cej ta­kich sza­leń­ców, bo coś czuła, że aku­rat w tym nie­któ­rzy ze­chcą wziąć z niej przy­kład.

– Do­brze, ko­niec czasu. – wstała z krzesła, żeby zwrócić uwagę uczniów.

Oczy­wi­ście czas minął już z dwie mi­nu­ty temu, ale dała So­li­cie i Fra­tin do­koń­czyć ich spra­woz­da­nie bez stre­su. Dziew­czy­ny i tak były wy­star­cza­ją­co zde­ner­wo­wa­ne od­py­ty­wa­niem z geo­me­trii, które miały za go­dzi­nę.

Wszy­scy wsta­li i po­ło­ży­li spra­woz­da­nia na jej biur­ku. Z za­do­wo­le­niem zo­ba­czy­ła, że ry­sun­ki Nar­te­ma po­pra­wi­ły się tro­chę. Przy­naj­mniej wie­dzia­ła już co jest co.

– Teraz wy­cią­gnij­cie pro­szę kart­ki.

– No nie­eee…

Szmer po­niósł się po sali, a Selin stłu­mi­ła śmiech. Perei jak zwy­kle pod­niósł rękę i za­czął dys­ku­to­wać:

– A nie mo­że­my tego prze­ło­żyć na po­ju­trze?

– A po­ju­trze po­ło­wy nie bę­dzie, a druga po­ło­wa bę­dzie miała ścią­gi scho­wa­ne w spód­ni­cach? Nie ma mowy.

– Prze­cież my nie…

– My­śli­cie, że ja nigdy nie cho­dzi­łam do szko­ły? Że nigdy nie ścią­ga­łam?

Przez chwi­lę nikt nic nie mówił, po czym Fra­tin ode­zwa­ła się cicho:

– No w sumie to tak wła­śnie my­śli­my.

– A co ja, nie­nor­mal­na je­stem? – Mach­nę­ła dło­nią w stro­nę pul­pi­tów. – Kar­tecz­ki, moi dro­dzy!

– Li­to­ści! – jęk­nął Nar­tem.

– Nie ma li­to­ści, nie za to mi płacą.

Gdy po­dyk­to­wa­ła za­da­nia a klasę wy­peł­nił dźwięk skrzypiących piór, usia­dła i osten­ta­cyj­nie za­pa­trzy­ła się w okno. Niech mają chwi­lę na ścią­ga­nie, w końcu zro­bie­nie do­brej ścią­gaw­ki to na­praw­dę sztu­ka, a bez pod­sta­wo­wej wie­dzy i tak tego nie zda­dzą. Che­mia to nauka przede wszyst­kim lo­gi­ki a nie pa­mię­ci.

Wzrok Selin padł na wiel­ki napis „LU­DZIE NIE BYDŁO”, umiesz­czo­ny tak, że miała na niego świet­ny widok z okna. Jeśli nie uda jej się prze­ko­nać au­to­ra dzie­ła, żeby usu­nął je do ju­trzej­sze­go po­po­łu­dnia, Gra­net wnie­sie o wy­wa­le­nie go ze szko­ły i do­pnie swego.

Cóż, po na­stęp­nej lek­cji bę­dzie miała oka­zję o dzie­cia­ka za­wal­czyć. I może nawet na­uczyć go cze­goś, co nie jest geo­gra­fią albo che­mią.

Ale naj­pierw trze­ba było jed­nak na­uczyć ich wszyst­kich geo­gra­fii. Gdy trze­cia klasa roz­sia­dła się wy­god­nie przy bla­tach, Selin pod­li­czy­ła ich wzro­ko­wo, upew­nia­jąc się, że wszy­scy są obec­ni, po czym wsta­ła od biur­ka.

– Wie­cie co to zna­czy, praw­da?

Klasa wy­da­ła po­mruk zro­zu­mie­nia.

– Czas na py­ta­nia. Takie z ga­tun­ku po­moc­ni­czo-po­grą­ża­ją­cych. – Za­czę­ła prze­cha­dzać się mię­dzy bla­ta­mi, sama szu­ka­jąc w gło­wie cze­goś, co te dzie­cia­ki po­win­ny już wie­dzieć. – Wy­ja­śnij­cie mi, dla­cze­go w Op Bznie mamy pu­sty­nię, pod­czas gdy w Im­pe­rium na tej samej sze­ro­ko­ści geo­gra­ficz­nej lisy ha­sa­ją po la­sach?

Ro­zej­rza­ła się ba­daw­czo, dając kilka se­kund ciszy. Nigdy nie wy­wo­ły­wa­ła do ta­bli­cy jed­nej osoby, jak mieli w zwy­cza­ju na­uczy­cie­le od aryt­me­ty­ki czy fer­ryc­kie­go. Ro­bi­ła tak przez parę mie­się­cy, gdy za­czę­ła pra­co­wać dzie­sięć lat temu, zanim za­uwa­ży­ła, jak bez­sen­sow­nym mar­no­wa­niem czasu jest takie od­py­ty­wa­nie. Po­świę­ca się wtedy dobre kil­ka­na­ście minut na drę­cze­nie jed­nej osoby, pod­czas gdy resz­ta nawet nie słu­cha co się dzie­je. Odkąd za­czę­ła pytać dzie­cia­ki me­to­dą, którą na­zy­wa­ła peł­za­ją­cą śmier­cią, za­uwa­ży­ła, że przy za­da­wa­niu py­ta­nia wszy­scy go­rącz­ko­wo my­śle­li nad od­po­wie­dzią. Wszy­scy byli też równo ze­stre­so­wa­ni, cho­ciaż nigdy nie sta­wia­ła ocen za takie py­ta­nia.

– Bren, wy­glą­dasz dzi­siaj bar­dzo mą­drze, mam na­dzie­ję, że to nie jest tylko wra­że­nie – zwró­ci­ła się do wy­so­kie­go Zna­gij­czy­ka, uda­jąc że nie widzi, że chło­pak ry­su­je coś w nie­wiel­kim szki­cow­ni­ku.

– Dla­cze­go w Op Bznie jest pu­sty­nia a w Im­pe­rium lasy? – po­wtó­rzył chło­pak, wo­dząc ocza­mi do­oko­ła.

– Tak, mój drogi.

– Booo… w Im­pe­rium wię­cej pada, pani pro­fe­sor?

– Bren, to że na pu­sty­niach pada mniej niż w la­sach, wie śred­nio roz­gar­nię­ta krowa. Ja chcę wie­dzieć, dla­cze­go w Im­pe­rium pada wię­cej.

– Tam są góry? Nie.

– Za­le­ży co masz na myśli mó­wiąc „tam”, ale nie tędy droga.

Za­uwa­ży­ła, że sie­dzą­cy obok niego chło­pak mam­ro­cze coś pod nosem. Bren, w swoim mnie­ma­niu dys­kret­nie, na­chy­lił się w jego stro­nę, po czym po­wie­dział gło­śno:

– Bo cie­pła woda… Co?!

Spoj­rzał na są­sia­da z lek­kim wy­rzu­tem. Ten sku­lił się na chwi­lę.

– On ma rację, tylko po­wie­dział to tak, że nie ma sensu. – Selin wes­tchnę­ła. – Bren, co robi cie­pły prąd mor­ski?

– Ocie­pla?

– I?

Przez chwi­lę mil­czał ze zmarsz­czo­ny­mi brwia­mi aż jego twarz roz­ja­śnił uśmiech.

– Już wiem! Robi tak, że jest wil­got­niej! A chłod­ny, że jest sucho!

– A więc? Co z tą Pu­sty­nią Bznac­ką?

– Przy niej jest chłod­ny prąd mor­ski, a przy Im­pe­rium cie­pły. – Chło­pak ode­tchnął z ulgą, gdy po­ki­wa­ła głową.

Selin prze­nio­sła uwagę na jego są­sia­da, Ni­kli­tę o nie­po­rząd­nym wy­glą­dzie i spraw­cę za­mie­sza­nia z graf­fi­ti.

– Teo­do­lit, skoro tak chęt­nie pod­po­wia­dasz ko­le­dze, może teraz po­wiesz nam coś gło­śniej – po­wie­dzia­ła. – Bren prze­bą­ki­wał coś o gó­rach, wiec tak sobie myślę, że mo­żesz nam po­wie­dzieć, czego ko­pal­nie znaj­du­ją się w po­łu­dnio­wo-za­chod­nich Gó­rach Stann?

Wie­dzia­ła, że to aku­rat jest lekko wred­ne py­ta­nie, jed­nak da­wa­nie Teo­do­li­to­wi ja­kie­go­kol­wiek ła­twe­go za­da­nia mi­ja­ło się z celem. Niech się tro­chę wy­si­li tak jak inni. Chło­pak zo­rien­to­wał się szyb­ko, że za­da­ła mu coś trud­niej­sze­go niż są­sia­do­wi, jed­nak po chwi­li uśmiech­nął się zło­śli­wie.

– Ko­pal­nie cyny – od­parł pew­nie.

– I?

Wzru­szył ra­mio­na­mi.

– A bo ja wiem?

Po­sta­no­wi­ła nie de­ner­wo­wać się o prze­jaw braku sza­cun­ku.

– To do­brze by­ło­by, jak­byś się do­wie­dział, bo wła­śnie o to cię pytam.

– Nie za­mie­rzam zaj­mo­wać się geo­lo­gią, więc do czego mi to po­trzeb­ne, pani pro­fe­sor? – chło­pak prych­nął, ba­wiąc się go­gla­mi spa­wal­ni­czy­mi, które z ja­kie­goś po­wo­du za­wsze nosił na czole.

– Teraz jest ci to po­trzeb­ne, żeby zdać przed­miot, mój drogi. Ko­pal­nie cyny i złota, i tego dru­gie­go radzę wam wszyst­kim nie za­po­mi­nać.

Za­da­ła jesz­cze kilka pytań, wy­bie­ra­jąc różne osoby, po czym wy­ję­ła z pudła przy ścia­nie ka­wa­łek pia­skow­ca.

– No pro­szę, ładna skał­ka, nie? – po­wie­dzia­ła, prze­cha­dza­jąc się mię­dzy ław­ka­mi. Zła­pa­ła wzro­kiem Fre­ne­ta, bar­czy­ste­go chło­pa­ka siedzącego z tyłu. – Łap!

Rzu­ci­ła mu okaz, który chło­pak spraw­nie zła­pał.

– Po­wiedz mi teraz, co to jest, spor­tow­cu.

Chło­pak obej­rzał skałę. Raz, drugi, trze­ci. Za czwar­tym Selin od­chrząk­nę­ła.

– I? Ja­kieś ob­ser­wa­cje? Jaka jest w do­ty­ku?

– Szorst­ka – mruk­nął chło­pak.

Selin po­ki­wa­ła głową, mimo paru chi­cho­tów w kla­sie.

– To dobra ob­ser­wa­cja. Teraz przyj­rzyj się jesz­cze raz i po­wiedz mi, jest zro­bio­na z krysz­ta­łów, czy wy­glą­da ra­czej jak skle­jo­ne okru­chy cze­goś?

– Nooo, tro­chę jak skle­jo­ne okru­chy.

– Okru­chy czego, złot­ko?

– Pia­sku?

– No, to jak na­zy­wa­my skałę, która wy­glą­da jak skle­jo­ne zia­ren­ka pia­sku?

Chło­pak za­milkł, wo­dząc wzro­kiem do­oko­ła. Nie­ste­ty, on aku­rat nie miał obok sie­bie skry­te­go wiel­bi­cie­la, który pró­bo­wał­by wy­ba­wić go z opre­sji, wle­pił więc w Selin bła­gal­ne spoj­rze­nie. Ta wes­tchnę­ła.

– Skała, któ­rej nazwa brzmi, jakby była z pia­sku – po­wtó­rzy­ła, siląc się na cier­pli­wość. – Spo­tkaj się ze swoim mó­zgiem, pro­szę!

– Pia­sko­wiec? – wy­du­kał chło­pak po kilku se­kun­dach ciszy.

Selin uśmiech­nę­ła się.

– Do­kład­nie! Rzu­caj mi go tutaj. – Po zła­pa­niu okazu, odło­ży­ła go do pudła, po czym od­wró­ci­ła się do klasy. – Dobra, wszyst­ko co miłe musi się skoń­czyć. Bie­rze­my się do ro­bo­ty, dzi­siaj po­wta­rza­my roz­po­zna­wa­nie skał, bo sły­sza­łam, że jak Fre­net od­po­wia­dał to wy wszy­scy by­li­ście bar­dzo pewni swo­ich umie­jęt­no­ści. Zaraz to spraw­dzi­my.

Roz­da­ła ze­sta­wy do roz­po­zna­wa­nia i przez jakiś czas w mil­cze­niu ob­ser­wo­wa­ła, jak pięt­na­sto­lat­ko­wie ob­le­wa­ją kwa­sem sol­nym okazy, blaty i sa­mych sie­bie. Z ja­kie­goś po­wo­du wszy­scy to uwiel­bia­li.

Lek­cja upły­nę­ła jesz­cze na od­po­wia­da­niu na py­ta­nia i po­pra­wia­niu źle zi­den­ty­fi­ko­wa­nych skał, po czym roz­legł się gło­śny dzwo­nek. Wszy­scy za­czę­li się pa­ko­wać.

– Teo­do­lit, zo­stań jesz­cze chwi­lę, po­mo­żesz mi tutaj ogar­nąć – rzu­ci­ła Selin. Chło­pak prych­nął, jed­nak za­czął po­słusz­nie zbie­rać ze­sta­wy.

– To twoje graf­fi­ti, praw­da? – po­wie­dzia­ła gdy skoń­czy­li, wska­zu­jąc ręką za okno.

Teo­do­lit od­wró­cił wzrok, jed­nak po chwi­li spoj­rzał na nią hardo.

– Tak, a co? Nie po­do­ba się pani, pani pro­fe­sor?

– Mnie aku­rat cał­kiem się po­do­ba, uroz­ma­ica kra­jo­braz. Ale nie wszy­scy mają takie po­dej­ście.

– Na przy­kład kto?

– Na przy­kład pro­fe­sor Gra­net La­ne­re­tun.

– Niech przyj­dzie i sam mi powie, że mu się nie po­do­ba. A ja wtedy mu od­po­wiem.

Selin pra­wie par­sk­nę­ła, wy­obra­ża­jąc sobie tę roz­mo­wę. Teo­do­lit na­praw­dę po­wi­nien na­uczyć się, że istnieją sprawy, o ktore nie opłaca się walczyć.

– Pro­fe­sor już sam stwier­dził, że z tobą po­roz­ma­wia. A przed tym po­roz­ma­wia z dy­rek­to­rem, żeby usu­nąć cię ze szko­ły.

Wzru­szył ra­mio­na­mi i prych­nął, a Selin po­czu­ła, że coś się w niej lekko go­tu­je.

– Może nie zro­zu­mia­łeś, Teo­do­lit, ale pro­fe­sor chce wy­wa­lić cię ze szko­ły.

– Zro­zu­mia­łem – wark­nął tam­ten. – Nie je­stem głupi, pani pro­fe­sor.

– Cza­sem w to wąt­pię.

– Co pani pro­fe­sor ocze­ku­je, że mam zro­bić? – Teo­do­lit za­czął bawić się go­gla­mi. – Skoro już po­sta­no­wi­li, że mnie wy­wa­lą, to po co mnie tu pani trzy­ma?

– Jesz­cze nie po­sta­no­wi­li. Pro­fe­sor daje ci szan­sę i jeśli do jutra zmy­jesz to graf­fi­ti, bę­dziesz mógł zo­stać.

– Po moim tru­pie – wark­nął Teo­do­lit.

– Chłop­cze, po­zwa­lasz sobie na zbyt wiele – ode­zwa­ła się ostro Selin, zaraz jed­nak opa­mię­ta­ła się. Nie może za­cząć na niego krzy­czeć.

– Skoro i tak wy­le­cę, to jakie to ma zna­cze­nie? – Ru­szył do drzwi, jed­nak ona go za­trzy­ma­ła.

– Dla­cze­go nie chcesz zmyć graf­fi­ti?

– No bo nie wyprę się swo­ich prze­ko­nań. – Od­wró­cił wzrok w stro­nę na­pi­su na murze. – Nikt mnie do tego nie zmusi.

– Więc dla­te­go za­prze­pa­ścisz swoje szan­se na naukę? Teo­do­lit, je­steś jed­nym z naj­lep­szych uczniów, ja­kich wi­dzia­ła ta szko­ła. Masz szan­sę pójść na uni­wer­sy­tet, może nawet zo­stać pro­fe­so­rem, nie wiem, bę­dziesz mógł zo­stać kim chcesz. Nie chcę, żebyś w taki spo­sób prze­kre­ślił swoje szan­se na naukę.

Prych­nął.

– Tak i żeby się uczyć, mam się wy­przeć swo­ich prze­ko­nań?

– Masz zmyć graf­fi­ti, tylko tego ocze­ku­je­my.

– I oczy­wi­ście nie robić ko­lej­ne­go – uśmiech­nął się krzy­wo, po czym po­wtó­rzył: – Nie wyprę się swo­ich po­glą­dów.

Selin za­ci­snę­ła zęby, ro­zu­mie­jąc że do ni­cze­go go nie zmusi. Za­ciął się i bę­dzie po­wta­rzał to samo z upo­rem, na jaki stać tylko na­sto­lat­ka.

– To może za­cznij wy­ra­żać je w spo­sób, który nie jest wan­da­li­zmem?

– To zna­czy jak? Może mnie pani pro­fe­sor oświe­ci, gdzie mogę wal­czyć o prawa men­dów i prze­ko­ny­wać in­nych ludzi o tym, że to jest ważne?

Otwo­rzy­ła usta, jed­nak po chwi­li je za­mknę­ła.

– No wła­śnie – wark­nął Teo­do­lit, za­ma­szy­ście za­rzu­ca­jąc na plecy tor­ni­ster. – Do wi­dze­nia, pani pro­fe­sor.

To mó­wiąc wy­biegł z klasy a Selin już nie pró­bo­wa­ła go za­trzy­mać.

Spa­ko­wa­ła się i wró­ci­ła do domu. Pró­bu­jąc robić obiad przy­pa­li­ła rybę i prze­so­li­ła kaszę. Je­dy­ną rze­czą, ja­kiej udało jej się nie schrza­nić była sa­łat­ka, bo wy­ma­ga­ła je­dy­nie po­kro­je­nia rzod­kiew­ek.

Gdy Fe­re­on wró­cił z pracy, od razu za­uwa­żył, że coś jest nie tak, jed­nak za­py­tał do­pie­ro po zje­dze­niu nie­przy­pa­lo­nych czę­ści ryby i odro­bi­ny kaszy.

Opo­wie­dzia­ła mu o sy­tu­acji z Teo­do­li­tem i Gra­ne­tem. Gdy skoń­czy­ła, po­ki­wał głową.

– Ja mu się w sumie nie dzi­wię.

– Komu? Teo­do­li­to­wi?

Po­ki­wał głową.

– Gdyby ktoś pod groź­bą wy­rzu­ce­nia z pracy kazał mi znisz­czyć obraz, który na­ry­so­wa­łem, też bym od­mó­wił.

Selin uśmiech­nę­ła się lekko.

– Wie­dzia­łam, żeby nie pro­sić ar­ty­sty o pomoc.

– Nie uwa­żam, że dzie­ciak po­wi­nien mieć prawo mazać po mu­rach szko­ły, gdy tylko chce, ale jeśli to jest jego je­dy­ny spo­sób na wy­ra­ża­nie swo­ich po­glą­dów, to nie dzi­wię się, że tak się za­parł. Na­sto­lat­ki za­zwy­czaj nie mają po­glą­dów po­li­tycz­nych, ale jeśli już mają, to z re­gu­ły są one bar­dzo ra­dy­kal­ne.

Selin gło­śno wy­pu­ści­ła po­wie­trze z ust.

– Czyli mó­wisz mi, że co­kol­wiek bym nie zro­bi­ła, jego i tak wy­wa­lą.

– Nie. – Fe­re­on dziob­nął wi­del­cem rybę. Od­padł od niej czar­ny wę­gie­lek. – Mówię ci, że nie zmu­sisz tego chło­pa­ka do zma­za­nia graf­fi­ti. Mo­żesz spró­bo­wać coś zro­bić, żeby szko­ła go nie wy­wa­li­ła.

– Po­zna­łeś prze­cież kie­dyś Gra­ne­ta. To stary upar­ty pryk. – Selin wes­tchnę­ła. – Nie od­pu­ści Teo­do­li­to­wi.

– Gra­net nie jest dy­rek­to­rem.

– Ale ma ar­gu­men­ty. Dzie­ciak, który ko­lej­ny raz wan­da­li­zu­je teren szko­ły po­wi­nien wy­le­cieć i ja się nawet z nim zga­dzam. Jeśli Teo­do­lit nie zmie­ni swo­je­go za­cho­wa­nia, to nie mam nawet jak go bro­nić. A moja próba zmie­nie­nia go nic nie dała. On nie chce mnie słu­chać.

– A czy ktoś słu­cha jego? – prze­rwał jej Fe­re­on.

– To zna­czy?

– Pa­mię­tasz, co mó­wi­łaś mi jak się po­zna­li­śmy i ro­bi­łaś ja­kieś tam szko­le­nie dla na­uczy­cie­li? Że czę­sto jeśli dzie­cia­ki za­cho­wu­ją się źle w szko­le, jest to efek­tem ja­kiejś nie­speł­nio­nej po­trze­by. Dzie­ciak się wier­ci – może to dla­te­go, że po­trze­bu­je ruchu. Czy jakoś tak.

Selin za­my­śli­ła się, przy­po­mi­na­jąc sobie roz­mo­wę z Teo­do­li­tem po czym uśmiech­nę­ła się do męża.

– Chyba masz rację. – Po­krę­ci­ła głową z nie­do­wie­rza­niem. – I chyba mam jakiś po­mysł.

***

Selin ode­tchnę­ła, sto­jąc przed drzwia­mi po­ko­ju na­uczy­ciel­skie­go. Mi­ja­ją­cy ją Gra­net po­słał jej pełen sa­tys­fak­cji uśmiech, jed­nak ona nie dała wy­pro­wa­dzić się z rów­no­wa­gi. Miała za sobą czte­ry go­dzi­ny snu, pół nocy wy­my­śla­nia, czy­ta­nia i spraw­dza­nia spra­woz­dań, trzy kawy oraz pięć go­dzin zajęć z gło­śny­mi na­sto­lat­ka­mi. Czuła, że mo­gła­by sta­wić czoło No­bli­tom. I może nawet by wy­gra­ła.

We­szła do środ­ka i za­ję­ła miej­sce obok Ve­riat, fi­zycz­ki. Ta uśmiech­nę­ła się lekko, po­sy­ła­jąc jej zmę­czo­ne spoj­rze­nie. Pew­nie li­czy­ła, że ta rada skoń­czy się szyb­ko.

Oczy­wi­ście naj­pierw ga­da­li o rze­czach, które Selin nie in­te­re­so­wa­ły. Po pew­nym cza­sie pra­wie przy­snę­ła, jed­nak w końcu nad­szedł ten mo­ment, na który cze­ka­ła. Gra­net po­pro­sił o głos, po czym rzekł:

– Jak pew­nie wszy­scy za­uwa­ży­li­ście, Buon Are­nun znowu do­ko­nał aktu wan­da­li­zmu na te­re­nie szko­ły. To już trze­ci raz w tym roku, wno­szę więc o od­da­nie go do ośrod­ka dla wy­wro­to­wej mło­dzie­ży.

Wśród nauczycieli po­niósł się po­mruk, w sumie nie­wie­le róż­nią­cy się od dźwię­ku, jaki Selin sły­sza­ła w kla­sie po za­da­niu wy­jąt­ko­wo trud­ne­go py­ta­nia. Ve­riat skrzy­wi­ła się – Teo­do­lit był jed­nym z jej naj­lep­szych uczniów, poza tym parę mie­się­cy temu za­ło­ży­ła się z Selin, że do końca roku on i Bren skoń­czą razem i naj­wy­raź­niej nie chcia­ła prze­grać za­kła­du przez wy­wa­le­nie chło­pa­ka. W końcu bę­dzie jej wtedy winna kawę.

– Nie wiem, czy ma­za­nie po ścia­nach jest czymś, za co można skie­ro­wać kogoś do ośrod­ka dla wy­wro­to­wej mło­dzie­ży – po­wie­dział w końcu dy­rek­tor. – Z kolei wy­rzu­ce­nie go ze szko­ły jest moż­li­we.

– Chło­pak jest anar­chi­stą i wan­da­lem – ode­zwa­ła się Lan­se­na, na­uczy­ciel­ka fer­ryc­kie­go.

– Nie zga­dzam się z tym – Selin ode­zwa­ła się, siląc się na pew­ność. Nie mogła po­zwo­lić na eska­la­cję, jeśli za­pę­dzą się zbyt da­le­ko to na pewno nie da rady ich prze­ko­nać.  Wszy­scy spoj­rze­li na nią, Gra­net uniósł brwi z po­błaż­li­wo­ścią. – Are­nun jest in­te­li­gent­nym i wraż­li­wym dzie­cia­kiem, uczę go od pierw­szej klasy. To co on robi nie po­win­no być po­strze­ga­ne tylko jako akty wan­da­li­zmu, ale też jako wy­ra­ża­nie jego po­glą­dów i wraż­li­wo­ści.

– Akt wan­da­li­zmu to akt wan­da­li­zmu, Selin – prych­nął Gra­net. – Może wy­ra­żać swoje po­glą­dy w spo­sób, który nie jest nisz­cze­niem mie­nia szko­ły.

– No wła­śnie nie może – prze­rwa­ła mu Selin. – Nie ma w szko­le miej­sca, w któ­rym ucznio­wie mogą dys­ku­to­wać o swo­ich po­glą­dach po­li­tycz­nych, a naj­wy­raź­niej mają taką po­trze­bę.

– Dzie­cia­ki mają się uczyć a nie wy­ra­żać swoje po­glą­dy. Są za młode, żeby zro­zu­mieć po­li­ty­kę. – Gra­net mach­nął dło­nią, jed­nak dy­rek­tor go uci­szył i kazał Selin kon­ty­nu­ować.

– Jeśli dzie­cia­ki mają za­in­te­re­so­wa­nia po­li­tycz­ne, a my jako szko­ła nie da­je­my im miej­sca, żeby je wy­ra­ża­li, oni sami to miej­sce znaj­du­ją. No i efekt jest taki jak widać. – Mach­nę­ła dło­nią w kie­run­ku muru.

– No do­brze, ale co w związ­ku z tym? – za­py­tał dy­rek­tor. – Masz ja­kieś kon­kret­ne pro­po­zy­cje?

– Mam. – Selin uśmiech­nę­ła się z sa­tys­fak­cją, jaką mogła od­czu­wać tylko osoba, która stra­ci­ła sta­now­czo zbyt wiele go­dzin snu dla tej chwi­li. – Pro­po­nu­ję stwo­rzyć koło dys­ku­syj­ne. Klub. Miał­by spo­tka­nia raz w ty­go­dniu, jak na przy­kład koło te­atral­ne albo che­micz­ne. Tam dzie­cia­ki mo­gły­by dys­ku­to­wać o po­li­ty­ce i wy­mie­niać po­glą­dy.

Przez chwi­lę wszy­scy przy­swa­ja­li po­mysł. Selin ode­tchnę­ła po­wo­li, mo­dląc się w duchu do No­bli­tów, żeby ktoś ją po­parł. I żeby po sa­kra­men­tal­nym py­ta­niu, które wie­dzia­ła że zaraz pad­nie, był ja­ki­kol­wiek odzew.

– No do­brze – po­wie­dział dy­rek­tor, po­pra­wia­jąc oku­la­ry. – A kto się tym zaj­mie?

Teraz za­czął się praw­dzi­wy test. Selin wie­dzia­ła, że może sama się zgło­sić, jed­nak było dla niej jasne, że bę­dzie w tym do ni­cze­go. Nie znała się zbyt do­brze na po­li­ty­ce, a na pewno nie umia­ła pro­wa­dzić dys­ku­sji. Po­trze­bo­wa­ła, żeby pod­ję­ła się tego inna osoba, jed­nak bała się spoj­rzeć w jej stro­nę, żeby nie wy­glą­da­ło to, jakby bła­ga­ła.

– Po­do­ba mi się ten po­mysł – ode­zwał się młody głos przy oknie a Selin pra­wie ode­tchnę­ła z ulgą. – Chęt­nie się tym zajmę. Mogę pro­wa­dzić takie spo­tka­nia we wtor­ki po lek­cjach.

Wszy­scy spoj­rze­li na Ku­li­se­na, mło­de­go na­uczy­cie­la hi­sto­rii. Selin po­sła­ła mu sze­ro­ki uśmiech, który ten od­wza­jem­nił.

– Mam nawet po­mysł, jak to może w prak­ty­ce wy­glą­dać. – Za­my­ślił się, po­cie­ra­jąc krót­ką brodę.

– No do­brze, to wszyst­ko brzmi bar­dzo ład­nie, ale we­dług mnie nie zmie­nia to ni­cze­go w te­ma­cie wy­rzu­ce­nia ze szko­ły Buona Are­nu­na – ode­zwał się Gra­net. Po­słał w kie­run­ku Selin i Ku­li­se­na wście­kłe spoj­rze­nia. – Chło­pak jest wan­da­lem i musi po­nieść kon­se­kwen­cje, ina­czej bę­dzie bez­kar­ny.

– Wy­da­je mi się, że za­da­niem szko­ły jest wy­cho­wy­wa­nie – ode­zwa­ła się Ve­riat. – Jeśli ten po­mysł z kołem dys­ku­tanc­kim wy­pa­li, można na­ka­zać mu uczęsz­cza­nie na spo­tka­nia. Sądzę, że to le­piej na­uczy go, jakie są do­pusz­czal­ne spo­so­by wy­ra­ża­nia swo­ich po­glą­dów niż wrzu­ce­nie do ośrod­ka dla wy­wro­to­wej mło­dzie­ży.

Dy­rek­tor po­ki­wał głową.

– To praw­da, poza tym wy­rzu­ce­nie chło­pa­ka bę­dzie wią­za­ło się z dużym na­kła­dem pracy i uspra­wie­dli­wia­nia na­szej de­cy­zji. Sądzę, że dużo wię­cej dla wi­ze­run­ku szko­ły zrobi stwo­rze­nie koła dys­ku­syj­ne­go niż wy­rzu­ce­nie pro­ble­ma­tycz­ne­go ucznia.

Ar­gu­men­tum ad pa­pie­ro­lo­gum zu­peł­nie już uspo­ko­iło Selin. Jeśli dy­rek­tor tak mówi, to zna­czy że pod­jął już de­cy­zję i ja­ka­kol­wiek walka ze stro­ny Gra­ne­ta nic nie da.

– Selin, Buon Are­nun jest w two­jej kla­sie, praw­da? Prze­ka­żesz mu, że w ra­mach kary bę­dzie mu­siał uczęsz­czać na koło dys­ku­syj­ne do końca roku. – Dy­rek­tor po­tarł twarz, wy­raź­nie zmę­czo­ny. – Dobra, kończ­my to, pro­szę.

Wy­cho­dząc z rady współ­czu­ła Teo­do­li­to­wi tylko jego naj­bliż­szych lek­cji li­te­ra­tu­ry. Bę­dzie mu­siał na­praw­dę się przy­ło­żyć, żeby Gra­net go nie oblał.

***

Na­stęp­ne­go dnia chło­pak pod­szedł do niej sam, jesz­cze przed ich lek­cją che­mii.

– La­ne­re­tun jest na mnie wście­kły, ale nie wy­le­cia­łem ze szko­ły – oznaj­mił.

– Pro­fe­sor La­ne­re­tun – po­pra­wi­ła go Selin. – Gra­tu­la­cje.

– Co pani pro­fe­sor zro­bi­ła?

– Mó­wi­łeś mi, że nie masz miej­sca, w któ­rym mo­żesz wy­ra­żać swoje po­glą­dy. Zde­cy­do­wa­li­śmy, że chce­my od­po­wie­dzieć na tę po­trze­bę i zor­ga­ni­zo­wać takie miej­sce dla cie­bie i in­nych uczniów. W każdy wto­rek po lek­cjach bę­dziesz cho­dził na koło dys­ku­syj­ne, które po­pro­wa­dzi pro­fe­sor Toren.

Teo­do­lit skrzy­wił się.

– Co? Nie po­do­ba ci się? – Selin wsta­ła od biur­ka i unio­sła głowę, żeby po­pa­trzeć chło­pa­ko­wi w oczy. – To jest miej­sce, gdzie mo­żesz prze­ko­nać in­nych ludzi do tego, co uwa­żasz za słusz­ne. Masz szan­sę, żeby coś na­praw­dę zmie­nić. Albo mo­żesz to olać, dalej mazać po ścia­nach i udo­wod­nić wszyst­kim, że tak na­praw­dę nie za­le­ży ci na wol­no­ści dla men­dów, tylko na wan­da­li­zo­wa­niu te­re­nu szko­ły. Twój wybór, ale nie mów mi wię­cej, że nie masz gdzie wy­ra­żać swo­ich po­glą­dów.

Młody Ni­kli­ta za­ci­snął wargi, po czym wy­szedł z klasy. W na­stęp­ny wto­rek, gdy Selin wy­cho­dzi­ła ze szko­ły póź­nym po­po­łu­dniem, zaj­rza­ła do klasy Ku­li­se­na. Tam, w ostat­niej ławce, sie­dział Teo­do­lit a obok niego Bren. Było też kilku in­nych uczniów, zbi­tych w pary i trój­ki, pa­trzą­cych na in­nych z lekką podejrzliwością. Na jej widok Teo­do­lit od­wró­cił się w stro­nę okna.

Uśmiech­nę­ła się pod nosem i wy­szła z klasy, po czym po­szła do domu. Może jed­nak z tego dzie­cia­ka będą lu­dzie.

W ta­kich mo­men­tach przy­po­mi­na­ła sobie, że lubi nieść ka­ga­nek oświa­ty, nawet gdy cza­sem do­sta­je dymem po oczach. I że mimo wszyst­ko po­wi­nien być to ka­ga­nek a nie ka­ga­niec.