List od ojca

Mu­siał to być list gdzieś ze środ­ka na­szej ko­re­spon­den­cji, która osa­dzi­ła się w tym okre­sie pła­sko i osią­gnę­ła swoje upo­rząd­ko­wa­ne ramy, nie do­cho­dzi­ło w niej już do kry­zy­sów i zda­rzeń mo­nu­men­tal­nych (na pi­śmie), lecz le­ni­we­go prze­pły­wu in­for­ma­cji, wy­ni­ka­ją­ce­go z po­trze­by utrzy­ma­nia kon­tak­tu – po­trze­by więk­szej być może ze stro­ny mego ojca, którą ja jed­nak rów­nież od­czu­wa­łem cza­sem, w spo­sób de­li­kat­ny.

Drogi Synu,

Je­stem wiel­ce rad, że cie­szysz się do­brym zdro­wiem. Sze­dłem dziś ulicą Sójki, która zmie­ni­ła się znacz­nie od Two­je­go wy­jaz­du. Ca­ło­dzien­ne sie­dze­nie nad biur­kiem źle wpły­wa na ja­kość mojej pracy. Jak wiesz, muszę cza­sa­mi wyjść na świe­że po­wie­trze, bo ina­czej do­sta­ję ataku dusz­no­ści. Dawno nie byłeś u nas, więc być może nie pa­mię­tasz w ogóle jak ta ulica wy­glą­da, ale ja rów­nież za­po­mi­nam czę­sto, że obec­nie nie przy­po­mi­na ona sobą w naj­mniej­szym stop­niu kształ­tu, który przy­bra­ła już na stałe za spra­wą przy­zwy­cza­je­nia w mojej wy­obraź­ni. Blusz­cze i krze­wy bez­owe, na­da­ją­ce jej od lat pod­miej­skie­go uroku i przej­mu­ją­ce­go za­pa­chu, zo­sta­ły bez­par­do­no­wo ścię­te przez no­wych wła­ści­cie­li, a za­stą­pi­ły je mo­zai­ko­we mury z ja­sne­go be­to­nu, za dnia roz­grze­wa­ją­ce się do wy­jąt­ko­wo wy­so­kich tem­pe­ra­tur.

Idąc dzi­siaj ową ulicą spo­tka­ła mnie rzecz szo­ku­ją­ca. Na­tkną­łem się na opar­te­go o słup te­le­gra­ficz­ny bie­da­ka, przy któ­rym stał pies o wy­jąt­ko­wo ja­snej maści, przy­naj­mniej na wpół krwi la­bra­dor, choć o ogo­nie nie­pro­stym, zwi­ja­ją­cym się w de­li­kat­ną spi­ra­lę, jak u mło­de­go wie­prza. Kiedy pod­sze­dłem bli­żej, zo­ba­czy­łem, że ten bie­dak to w rze­czy samej ko­bie­ta o prze­tłusz­czo­nych wło­sach i na­puch­nię­tej, czer­wo­nej twa­rzy, wy­jąt­ko­wo drob­nym nosie za­to­pio­nym nisko mię­dzy bar­dziej wy­pu­kły­mi ob­sza­ra­mi twa­rzy, w wy­tar­tym za­pla­mio­nym ku­bra­ku, o becz­ko­wa­tym, na­pęcz­nia­łym kor­pu­sie, generalnie – kobieta spra­wia­ją­ca ku­li­ste i nie­zdro­we wra­że­nie na­pom­po­wa­ne­go fer­men­tem owocu po­ma­rań­czy. Sie­dzia­ła opar­ta o słup te­le­gra­ficz­ny, w nie­sa­mo­wi­tym upale, a pies lizał ją de­li­kat­nie po pal­cach stopy wy­sta­ją­cych z dziu­ra­we­go buta, uszczel­nia­ne­go zdaje się brą­zo­wą taśmą kle­ją­cą.

Ta za­gad­ko­wa scena roz­gry­wa­ła się w cał­ko­wi­tej ciszy, nie­bę­dą­cej je­dy­nie na­tu­ral­nie wy­stę­pu­ją­cą ciszą pe­ry­fe­ryj­nej ulicz­ki – wiesz zresz­tą do­brze, jak do­no­śna bywa prze­bie­ga­ją­ca nie­da­le­ko ulica Pu­ław­ska oraz ile go­łę­bi wije gniaz­da we wnę­kach po­bli­skich bu­dyn­ków miesz­kal­nych, że życie rynsz­to­ka jest bujne i wy­peł­nio­ne prze­my­ka­ją­cy­mi od cie­nia do cie­nia owa­da­mi – w tam­tej chwi­li jed­nak za­le­gła tam cisza jak naj­mniej na­tu­ral­na, przy­no­szą­ca być może nawet wra­że­nie sztucz­no­ści, wra­że­nie roz­myśl­ne­go wy­ci­sze­nia wszyst­kie­go wokół, ja­kiejś nie­zna­nej obec­no­ści, ob­ser­wa­cji. Zło­wro­gie wra­że­nie – ciar­ki prze­szły mi po ple­cach. Czu­łem się, nie na miej­scu – jak­bym doj­rzał coś, czego nie po­wi­nie­nem był zo­ba­czyć, czego nie prze­zna­czo­no mi ani ja­kie­mu­kol­wiek czło­wie­ko­wi do zo­ba­cze­nia, jak­bym był czymś od­dziel­nym, ja­kimś drob­nym zwie­rzę­ciem noc­nym, prze­kra­cza­ją­cym jezd­nię, wrzu­co­nym nie­spo­dzie­wa­nie pro­sto w lo­do­wa­te i obce świa­tło. Za­ci­snę­ły się na mnie po­tęż­ne okowy prze­ra­że­nia, a czas prze­stał pły­nąć.

Wszyst­ko za­czę­ło mi­go­tać – to, co przed chwi­lą wy­da­wa­ło się twar­de, zmie­nia­ło się w coś mięk­kie­go i na od­wrót. Zaraz zo­ba­czy­łem, że ko­bie­ta nie jest aż tak gruba, od­wrot­nie – wła­śnie cał­kiem szczu­pła, a jej nos prze­ciw­nie – cał­kiem wy­dat­ny, że jest cha­rak­te­ry­stycz­ną cechą jej twa­rzy. Pies – naraz za­uwa­ży­łem, iż to czar­ny kun­del z do­miesz­ką grey­ho­und’a, a jego język nie liże wcale de­li­kat­nie pal­ców ko­bie­ty, prze­ciw­nie, pies ata­ku­je ją zę­ba­mi – wgry­za się w nie z za­ja­dło­ścią dra­pież­ni­ka, zaś chod­nik robi się czer­wo­ny od krwi i ka­wał­ków roz­szar­pa­ne­go ciała – twarz ko­bie­ty, za­miast tę­po-upal­ne­go ma­ra­zmu, wy­gię­ta jest z bólu. Owe zmia­ny przy­cho­dzi­ły i od­cho­dzi­ły pul­sem i nie było w nich żad­nej struk­tu­ry – z ko­lej­nym ude­rze­niem ja­kie­goś rytmu (był to dziw­ny rytm po­za-oso­bo­we­go serca lub in­ne­go na­rzą­du ma­ją­ce­go pod­wa­li­ny – tak, pod­wa­li­ny – u stóp wszyst­kich rze­czy – ca­łe­go świa­ta, cały świat po­cho­dził od owego ryt­micz­ne­go na­rzą­du), ko­bie­ta znowu zgru­bia­ła, a pies stał się na po­wrót la­bra­do­rem, ale przy jesz­cze ko­lej­nym pies znik­nął cał­ko­wi­cie, zle­wa­jąc się z nogą ko­bie­ty, która to noga stała się wy­jąt­ko­wo sze­ro­ka na końcu i po­czer­nio­na, tam aku­rat gdzie wcze­śniej znaj­do­wał się pies. Nagle ko­bie­ta na po­wrót się roz­pa­dła, tym razem stra­ciw­szy obie nogi – jedna zmie­ni­ła się w skun­dlo­ne­go la­bra­do­ra li­żą­ce­go lewy kikut, a druga w nie­czy­stej krwi grey­ho­un­d’a roz­szar­pu­ją­ce­go prawy, krew lała się na chod­nik, a potem ko­lej­ny puls i ko­lej­ny, i tak dalej, i tak dalej, i tak dalej (isto­ty cza­sem zu­peł­nie zni­ka­ły upo­dab­nia­jąc się do krze­wu, bądź ster­ty gruzu lub kilku usta­wio­nych obok sie­bie czar­nych wor­ków na śmie­ci, po­tę­gu­jąc wra­że­nie sztucz­no­ści, nie ma­ją­cej końca sztucz­no­ści).

Sta­łem cią­gle w miej­scu, jak za­mu­ro­wa­ny, wmu­ro­wa­ny w kost­kę bru­ko­wą, którą wy­ło­żo­na była ulicz­ka, a mój umysł wy­raź­nie nie pra­co­wał do­brze, nie mo­głem się zdo­być na żadne dzia­ła­nie ani cho­ciaż­by myśl – jak­bym prze­by­wał we śnie lub oglą­dał film w bez­ro­zum­nym amoku, był bier­nym ob­ser­wa­to­rem, rów­no­cze­śnie prze­ję­ty strasz­li­wym uczu­ciem, że to ja sam je­stem ob­ser­wo­wa­ny, że stoję jakby na czy­jejś dłoni i uważ­ne spoj­rze­nie stu­diu­je mnie pod wszel­ki­mi wzglę­da­mi, odzie­ra, trans­for­mu­je, robi ze mną co mu się żyw­nie po­do­ba, pewna ob­cość i ogrom­ny strach, było to prze­ra­że­nie uno­szą­ce kró­ciut­kie wło­ski na ludz­kim karku i ogra­ni­cza­ją­ce znacz­nie po­jem­ność płuc, zmu­sza­ją­ce do płyt­kich, nie­re­gu­lar­nych od­de­chów.

Obu­dzi­ła się we mnie jed­nak nie­zgo­da – na ów nie­po­rzą­dek, mę­tlik pa­nu­ją­cy w ulicz­ce. Strach nie po­zwa­lał mi dzia­łać, ale mu­sia­łem – sam nie wiem, co roz­luź­ni­ło pa­ra­liż i po­pchnę­ło mnie do po­dob­nych kro­ków dość, że jak sta­łem, tak za­czą­łem biec, pro­sto na ów pul­su­ją­cy ob­szar prze­strze­ni, z któ­re­go co jakiś czas wy­nu­rza­ła się bez­dom­na ko­bie­ta. Wy­da­je mi się, że wrza­sną­łem coś wtedy – "Dosyć!", krzyk­ną­łem lub "Ko­niec, wy­star­czy!" i ude­rzy­łem laską, czar­ną laską z cęt­ko­wa­ną rącz­ką, którą wzią­łem ze sobą cał­kiem przy­pad­ko­wo, bo zwy­kle na krót­kich spa­ce­rach nawet jej nie uży­wam, w miej­sce po­mię­dzy do­mnie­ma­nym kor­pu­sem psa, a ko­bie­ty. Usły­sza­łem po­dej­rza­ny dźwięk. Wy­wo­ła­ny być może, choć nie­ko­niecz­nie, przez kon­takt mojej laski z kost­ką bru­ko­wą dźwięk, przy­wo­dzą­cy na myśl od­głos prze­ci­na­ne­go bloku że­la­ty­ny lub od­ry­wa­ją­cej się od cze­goś, mięk­kiej, kle­istej po­wierzch­ni. Naraz wszyst­ko się skoń­czy­ło, a ja po­czu­łem się słabo.

Sie­dzia­ła przede mną ta brud­na ko­bie­ta i mer­da­ją­cy nie­po­rad­nie zwi­nię­tym ogo­nem pies. Ko­bie­ta mru­żąc oczy przy­glą­da­ła mi się uważ­nie, z gry­ma­sem znie­sma­czo­ne­go prze­stra­chu oraz lek­kie­go współ­czu­cia, jakim ob­da­rza się za­zwy­czaj ludzi sza­lo­nych i po­ten­cjal­nie nie­bez­piecz­nych dla swego oto­cze­nia. Wzię­ła chyba jed­nak zaraz po­praw­kę na mój strój – jak wiesz nie przy­wią­zu­ję do niego zbyt­niej wagi, jed­nak Twoja matka, dba za­wsze, żebym ubra­ny był przy­zwo­icie, a przy­naj­mniej na bo­ga­to, cho­ciaż­by ta spin­ka do kra­wa­tu i złote opraw­ki, które zdra­dzi­ły bez­dom­nej, że nie je­stem ra­czej nie­speł­na ro­zu­mu, że pra­wie na pewno je­stem czło­wie­kiem nor­mal­nym, ale naj­wy­raź­niej coś mi do­le­ga.

Unio­sła się z tru­dem na nogi i za­czę­ła wy­py­ty­wać mnie jak się czuję, czy nic mi nie jest. Usa­dzi­ła na ziemi i wy­cią­gnę­ła skądś zgnie­cio­ną bu­tel­kę wody, którą za­czę­ła mnie poić – po­twor­nie mi nie sma­ko­wa­ła, bo roz­grza­na była owym po­po­łu­dniem i miała smak pla­sti­ku – przy­znać muszę jed­nak, że ta bez­dom­na wy­ka­za­ła się ogrom­ną tro­skli­wo­ścią w sto­sun­ku do mnie – po­zwo­li­ła oblać sobie wodą twarz i za­czę­ła wa­chlo­wać połą swo­jej kurty; pies w tym cza­sie łasił się do mojej nogi. Po­dzię­ko­wa­łem jej zaraz, bo za­pach za­czął dawać mi się we znaki, ale siłą przy­trzy­ma­ła mnie za ra­mio­na, zmu­sza­jąc do po­now­ne­go kuc­nię­cia, jed­no­cze­śnie swój kor­pus usta­wia­jąc tak, by za­sła­niał mnie od słoń­ca. W jej dłoni zna­la­zła się roz­kru­szo­na bułka z wy­glą­du mocno czer­stwa, którą za­czę­ła pod­ty­kać mi pod nos jak do zje­dze­nia. Opę­dza­łem się od niej bo ani nie byłem głod­ny, ani ten chleb nie mógł­by przy­nieść mi wzmoc­nie­nia, nawet gdy­bym go zjadł. Za­mie­ni­li­śmy wów­czas parę słów (za­czą­łem roz­mo­wę celem unik­nię­cia bułki) – zro­bi­ła na mnie wra­że­nie ko­bie­ty pod wszel­ki­mi wzglę­da­mi po­rząd­nej, pro­sto­li­nij­nej, o ogrom­nym sercu i o przy­jem­nym cha­rak­te­rze – gdyby tylko nie te oko­licz­no­ści ży­cio­we oraz ów brud, owo cier­pie­nie. I w tym cier­pie­niu po­tra­fi­ła się zająć się mną jak moja wła­sna żona – w to aku­rat nie uwie­rzysz – oka­za­ło się, że to imien­nicz­ka Two­jej matki! Cóż za po­rząd­na ko­bie­ta.

Za­miast wra­cać do domu po­pę­dzi­łem od razu do dok­to­ra, byłem bo­wiem pe­wien, że ule­głem tam­te­go po­po­łu­dnia roz­le­głe­mu uda­ro­wi. Zro­bił mi re­zo­nans ma­gne­tycz­ny, wzbra­niał się lekko, bo bra­ko­wa­ło mu do tego roz­ma­itych skie­ro­wań, jed­nak zro­bił to na moją proś­bę – wskaź­ni­ki wy­ka­za­ły, że je­stem cał­ko­wi­cie zdrów, co dok­tor prze­ka­zał mi ze śmie­chem po­kle­pu­jąc po ple­cach z wiel­ką siłą. Żad­ne­go udaru pan nie ma, po­wie­dział, jest pan zdrów jak rydz! Nie użył, żad­ne­go in­ne­go słowa, nie sta­rał się nic za­wo­alo­wać ani wpro­wa­dzać w błąd – jest pan zdrów jak rydz, po­wie­dział.

Co za szczę­ście – my­śla­łem wra­ca­jąc, że moje dzie­ło na tym nie ucier­pi. Mam czas je jesz­cze skoń­czyć – mó­wi­łem do sie­bie, cał­ko­wi­cie zgod­nie z praw­dą oraz pły­ną­cym z niej spo­ko­jem. Za­sta­na­wia­ła mnie jed­nak na­tu­ra tego zja­wi­ska, któ­re­go byłem świad­kiem. Zda­łem sobie spra­wę, że nawet w mo­men­cie naj­więk­sze­go na­cie­ra­ją­ce­go ze­wsząd, z każ­de­go zmy­słu, cha­osu, ist­nia­ła we mnie pewna jed­no­staj­ność – za­wie­sze­nie, z nie­zro­zu­mia­łych dla mnie przy­czyn o ko­lo­rze ko­ja­rzą­cym się z czer­nią – jakaś nie­okre­ślo­na pęcz­nie­ją­ca prze­strzeń, uczu­cie sze­ro­ko­ści, roz­le­gło­ści, w któ­rym wszyst­ko było nie­ru­cho­me po­zo­sta­jąc w ruchu, a któ­re­go byłem świa­do­my przez cały ten czas, być może nie zda­jąc sobie z tego spra­wy. Owa prze­strzeń, zja­wia­ją­ca się w cza­sie pul­so­wa­nia i nie­zro­zu­mia­łych trans­for­ma­cji świa­ta przed moimi ocza­mi – wra­ca­jąc do domu od dok­to­ra, nie od­czu­wa­łem jej sła­biej, wręcz prze­ciw­nie – stała mi się w mniej­szym na­tę­że­niu bytów, tym bar­dziej oczy­wi­sta i nie­zmien­na. I teraz pi­sząc ten list nadal je­stem jej świad­kiem, cho­ciaż pró­bu­ję o niej za­po­mnieć, wy­da­je się, że pewna prze­kład­nia zo­sta­ła prze­sta­wio­na w moim umy­śle na stałe, i dla­te­go do­strze­gam tę sze­ro­kość, je­stem jej świa­do­my o każ­dej porze dnia i nocy od otwar­cia do za­mknię­cia oczu, a cza­sem nawet we śnie – i jeśli nawet wy­da­je mi się (choć zda­rza się to ra­czej rzad­ko), że na mo­ment znika bądź staje się ukry­ta, zaraz wraca do mnie ze zdwo­jo­ną siłą – nie może, zdaje się, nigdy już mnie opu­ścić.

A co u cie­bie, mój drogi? Na­pisz mi pro­szę co tam się dzie­je w tej Ryn­nie. Czy do­brze ci się po­wo­dzi? Za­łą­czam tro­chę wspar­cia – w tej ko­per­cie po­wi­nie­neś otrzy­mać drob­ną sumkę.

Po­zdra­wiam,

Twój Tata