Tramwaik [BAJKA]

Do za­jezd­ni przy­wie­zio­no ma­lut­ki tram­waj. Miał nie­wie­le ponad metr wzro­stu i był od­la­ny z brązu. Usta­wio­no go w pięk­nym miej­scu, wśród zie­le­ni, na ni­skim co­ko­le. Oświe­tla­ło go wiele lamp, stał bli­sko błysz­czą­cej myjni i wszę­dzie do­oko­ła niego znaj­do­wa­ło się wielu jego star­szych ku­zy­nów: jedno– i dwu­wa­go­no­wych po­jaz­dów; ale brą­zo­wy tram­waj nie my­ślał o czy­stej za­jezd­ni ani o swo­ich bra­ciach, nie zwra­cał uwagi na dzie­ci ze szko­ły, które przy­cho­dzi­ły na wy­ciecz­kę obej­rzeć za­ku­pio­ny przez mia­sto po­mnik szy­now­ca. Dzie­ci przy­cho­dzi­ły z dru­gim śnia­da­niem, ukła­da­ły tor­ni­stry na tra­wie przed halą za­jezd­ni, a potem pod­cho­dzi­ły do tram­wa­ju i mó­wi­ły:

 

– Jaki to ślicz­ny, mały wa­go­nik! – tram­wa­ik tego nie zno­sił.

 

– Ach, gdy­bym był tak duży jak inne tram­wa­je – wzdy­chał. Mógł­bym wtedy ru­szyć w da­le­ki świat. Lu­dzie ku­po­wa­li­by bi­le­ty, a ja bym ich woził. Au­to­bu­som mru­gał­bym z sza­cun­kiem lamp­ka­mi, zu­peł­nie tak samo jak inne po­jaz­dy.

 

Nie cie­szy­ło go to­wa­rzy­stwo ła­cia­te­go kotka, który co wie­czór prze­sia­dy­wał na stop­niach po­mni­ka i ci­chut­ko mru­czał na do­bra­noc.

 

– Ach, być dużym, praw­dzi­wym, to je­dy­na ra­dość w życiu! – my­ślał wa­go­nik.

 

Pew­ne­go dnia do za­jezd­ni przy­szli urzęd­ni­cy i oglą­da­li stare wa­go­ny. Potem przy­je­chał dźwig i za­brał wy­słu­żo­ne po­jaz­dy. Dokąd je wieź­li? Co je cze­ka­ło? Kiedy za­pa­dła noc, tram­wa­ik za­py­tał star­szych ku­zy­nów:

 

– Czy wie­cie, dokąd je za­bra­no? Czy nie spo­tka­my ich wię­cej? Wszy­scy mil­cze­li, ale jeden szy­no­wiec, który ze­szłe­go roku spro­wa­dzo­no znad morza, kiwał głową i mówił:

 

– Tak, wy­da­je mi się, że wiem; kiedy prze­jeż­dża­łem obok sta­cji ko­le­jo­wej spo­tka­łem wiele plat­form; na plat­for­mach były usta­wio­ne stare tram­wa­je. Po­zdra­wia­łem je wie­lo­krot­nie, ale one mnie nie do­strze­ga­ły. Wy­sta­wia­ły twa­rze ku słoń­cu, jak robią to lu­dzie na plaży. Nic mi nie od­po­wia­da­ły. Plat­for­my wio­zły je na pół­noc.

 

– A potem? Co się dzia­ło potem?

 

– Wię­cej nie wi­dzia­łem. Ale to wy­glą­da­ło jakby wy­bie­ra­ły się w da­le­ką po­dróż. Po la­tach służ­by cze­kał je wspa­nia­ły od­po­czy­nek. Może je­cha­ły do tram­wa­jo­we­go raju?

 

"Czy i ja je­stem stwo­rzo­ny, aby pójść w ich ślady?” – my­ślał wa­go­nik. – „To jesz­cze le­piej niż jeź­dzić po uli­cach mia­sta! Jakże cier­pię z tę­sk­no­ty! Ach, gdy­bym już był na plat­for­mie! Gdy­bym już był w tym cu­dow­nym miej­scu, do któ­re­go wie­zie się za­słu­żo­ne tram­wa­je. Tam musi być wspa­nia­le. Ina­czej po co by po­no­szo­no tyle kosz­tów i tru­dów? Ach, jakże cier­pię, jakże tę­sk­nię, nie po­tra­fię zna­leźć sobie miej­sca".

 

– Wesel się, że je­steś wśród życz­li­wych stwo­rzeń! – szep­tał prąd, który pły­nął w prze­wo­dach i do­star­czał cie­pło i świa­tło.

 

Wiatr, który od­wie­dzał za­jezd­nię gła­skał wa­go­nik, woda z myjni ob­my­wa­ła go z czu­ło­ścią, ale tram­wa­ik nie zwra­cał na to uwagi.

 

Lu­dziom po­do­bał się tram­wa­ik z brązu, oglą­da­li go i mó­wi­li: "to jest dzie­ło sztu­ki, do­sko­na­ła ro­bo­ta". Dzie­ci po­cie­ra­ły brą­zo­we koła, wo­ła­ły: "jakiż je­steś zgrab­ny i ślicz­ny".

 

Pew­nej nocy lu­dzie zrzu­ci­li wa­go­nik z co­ko­łu. Piła prze­cię­ła go aż do kości. Tram­wa­ik upadł głu­cho na zie­mię. Chciał za­pła­kać z bólu, krzyk­nąć z ca­łych sił do in­nych po­jaz­dów, zbu­dzić wszyst­kich w za­jezd­ni, ale bał się. Coś o wiele gor­sze­go mogło go spo­tkać. Wolał więc cier­pieć w mil­cze­niu. Czuł żal. Po­my­ślał, że już nie ujrzy wię­cej swo­ich mi­łych to­wa­rzy­szy z za­jezd­ni, swo­ich ku­zy­nów tram­wa­jów, kotka z białą łatką na łapcę, kępki trawy wy­sta­ją­cej ze szcze­li­ny w co­ko­le.

 

Wrzu­co­no go na sa­mo­chód jak kłodę drew­na. Ze­mdlał ude­rza­jąc głową o deski pod­ło­gi. Ock­nął się kiedy wy­ła­do­wy­wa­no go na ja­kimś placu i kiedy pe­wien czło­wiek po­wie­dział:

 

– Do­sta­nie­my za ten wagon dużo pie­nię­dzy, po­tnie­my go na małe ka­wał­ki i sprze­da­my.

 

Potem przy­szedł ro­bot­nik z pal­ni­kiem i po­kro­ił tram­wa­ik na wiele ma­łych ele­men­tów. Na­stęp­nie wło­żył wszyst­ko do drew­nia­nej skrzy­ni i przy­krył kocem. Było tam ciem­no. W ką­tach le­ża­ły pa­pier­ki od cu­kier­ków. Tram­wa­ik wes­tchnął w za­my­śle­niu. Co się z nim teraz sta­nie? Czy już na wieki bę­dzie sie­dział w tej skrzy­ni, roz­człon­ko­wa­ny, sa­mot­ny? Czy to jest jego prze­zna­cze­nie? Potem przy­po­mniał sobie co po­wie­dzie­li lu­dzie z sa­mo­cho­du. Chcie­li sprze­dać go z zy­skiem.

 

– "Ach, więc je­stem cenny – my­ślał tram­wa­ik. – Dla­te­go wło­żo­no mnie do skrzy­ni. Pew­nie za­mon­tu­ją mi sil­nik, i wy­cie­racz­ki, i ka­sow­nik bi­le­tów. Potem sprze­da­dzą bo­ga­tej za­jezd­ni skąd będę ob­wo­ził dzie­ci po mie­ście".

 

I już nie było mu tak smut­no. "Jak do­brze, że o tym po­my­śla­no. Teraz roz­pocz­nie się praw­dzi­we życie. Ach, ja­kież wszyst­ko bę­dzie cu­dow­ne".

 

Kiedy o tym my­ślał, coś za­brzę­cza­ło, za­chrzę­ści­ło i skrzy­nia za­czę­ła się ko­ły­sać.

 

– Pew­nie wiozą mnie do warsz­ta­tu – my­ślał tram­wa­ik – Ach, nie mogę się już do­cze­kać. Tam za­mon­tu­ją mi wszyst­kie po­trzeb­ne urzą­dze­nia.

 

Zdję­to skrzy­nię z auta i za­czę­to wy­cią­gać ka­wał­ki ma­łe­go tram­wa­ju. Po­ło­żo­no je na me­ta­lo­wym po­de­ście, który był wagą i ob­li­czo­no na­leż­ność. Tram­wa­ik nie miał po­ję­cia za ile zo­stał sprze­da­ny. Potem przy­szło dwóch ludzi i za­nio­sło go do po­jem­ni­ka, w któ­rym pełno było me­ta­lo­wych belek i po­skrę­ca­nych dru­tów, a na wierz­chu le­ża­ła stara lampa z odła­ma­ną ob­rę­czą.

 

– Co to ma zna­czyć – my­ślał wa­go­nik? – Co ja mam tutaj robić? Co mnie tutaj czeka? Jego koła spa­dły głę­bo­ko na dno po­jem­ni­ka, a kor­pus oparł się o bla­sza­ną ścia­nę. – Gdzie ja je­stem? – za­py­tał ci­chut­ko.

 

– W po­cze­kal­ni, chłop­cze – ode­zwa­ła się lampa i po­pra­wi­ła brą­zo­wą siat­kę na gło­wie. – Czy nigdy nie po­dró­żo­wa­łeś ko­le­ją?

 

– Nie, pro­szę pani – wa­go­nik ukło­nił się grzecz­nie. I przy­po­mniał sobie, co mówił tram­waj z za­jezd­ni o plat­for­mach ko­le­jo­wych, które je­cha­ły na pół­noc. Czyż­bym, w tak mło­dym wieku miał tra­fić do raju? – my­ślał wa­go­nik i za­py­tał sfa­ty­go­wa­ną lampę:

 

– A dokąd za­bie­rze nas po­ciąg? Czy aż do tram­wa­jo­we­go raju?

 

– Nic nie wiem o takim miej­scu – od­par­ła lampa. – Wiele po­dró­żo­wa­łam po świe­cie, ale nigdy nie sły­sza­łam o tram­wa­jo­wym raju. Czy to w kra­jach po­łu­dnio­wych? Mia­łam kie­dyś ku­zyn­kę, która po­cho­dzi­ła z Mar­ra­ke­szu. Ona opo­wia­da­ła mi o nie­zwy­kłych mia­stach po­ło­żo­nych na pu­sty­ni. Przed­mio­ty co­dzien­ne­go użyt­ku na­bie­ra­ją tam nie­zwy­kłych wła­ści­wo­ści. Wspo­mi­na­ła, że miesz­ka­ła w domu, w któ­rym dywan miał ma­gicz­ną moc uno­sze­nia się w po­wie­trzu, a jej pra-pra­bab­ka go­ści­ła w swoim wnę­trzu przez wiele lat po­tęż­ne­go dżina, który po­tra­fił czy­nić ludzi bo­ga­ty­mi.

 

– Czy wła­śnie to mia­łeś na myśli mó­wiąc o raju? – za­py­ta­ła lampa.

 

Ale wa­go­nik nie wie­dział. Tę­sk­nił za czymś, czego sam nie po­tra­fił okre­ślić. Mi­ja­ły dni i noce i nie przy­cho­dził nikt, żeby go stam­tąd za­brać. W górze świe­ci­ło słoń­ce. Jakże było miło wpa­try­wać się w jego złotą tar­czę. Ono na pewno wi­dzia­ło każdy za­ką­tek świa­ta. Z pew­no­ścią znało wszyst­kie drogi. Gdyby tylko ze­chcia­ło po­wie­dzieć, na któ­rej z nich znaj­du­je się szczę­ście. Ale stało zbyt wy­so­ko na nie­bie, żeby tram­wa­ik mógł je o to za­py­tać.

 

Stara lampa po­lu­bi­ła brą­zo­wy wa­go­nik i opo­wie­dzia­ła mu hi­sto­rię swo­jej mło­do­ści. Z ele­ganc­kie­go skle­pu tra­fi­ła do domu dy­rek­to­ra banku, gdzie wszy­scy za­chwy­ca­li się jej orien­tal­nym kształ­tem. Mó­wi­li, że jest spo­krew­nio­na z oliw­ny­mi lam­pa­mi z pa­ła­ców arab­skich ksią­żąt. Stała w sa­lo­nie z wy­kwint­ny­mi me­bla­mi i każdy od­no­sił się do niej życz­li­wie, a krysz­ta­ło­wy ży­ran­dol za­du­rzył się w niej do tego stop­nia, że każ­de­go wie­czo­ra dzwo­nił dla niej de­li­kat­nie krysz­tał­ka­mi. Były to naj­praw­dziw­sze se­re­na­dy i wszy­scy w sa­lo­nie byli pewni, że ta młoda para w końcu się po­bie­rze.

 

Nie­ste­ty, pew­ne­go dnia wy­sła­no lampę w pre­zen­cie jed­ne­mu z gości dy­rek­to­ra i za­gu­bio­no na po­czcie. Prze­le­ża­ła w kar­to­no­wym pudle wiele lat, aż ktoś ją od­na­lazł i ode­słał pod wska­za­ny na pacz­ce adres. Ale tam miesz­kał już ktoś inny. Wró­ci­ła więc do daw­ne­go domu.

 

Salon jed­nak zaj­mo­wa­ły inne sprzę­ty. Nie wi­dzia­ła żad­ne­go ze swo­ich sta­rych to­wa­rzy­szy. Od­sta­wio­no ją na strych, gdzie ob­ra­sta­ła ku­rzem i śnie­dzią, ale gdzie uj­rza­ła daw­nych zna­jo­mych: pu­szy­sty dywan, który nie­gdyś szu­miał jak po­ru­sza­na wia­trem trawa, pę­ka­tą ko­mo­dę, która miała za­wsze wiele do po­wie­dze­nia z tej racji, że prze­cho­wy­wa­ła listy i se­kre­ty wła­ści­cie­li domu; a także uko­cha­ny ży­ran­dol, z któ­rym osta­tecz­nie po­sta­no­wi­ła wziąć ślub. Żyli tam skrom­nie, ale szczę­śli­wie.

 

Aż któ­re­goś dnia lu­dzie po­sta­no­wi­li uprząt­nąć strych i lampa wy­lą­do­wa­ła w koszu na od­pad­ki. Wy­cią­gnął ją stam­tąd pe­wien śmie­ciarz i za­niósł do punk­tu skupu me­ta­li ko­lo­ro­wych. W ten spo­sób zna­la­zła się razem z wa­go­ni­kiem w bla­sza­nym kuble.

 

Tram­wa­ik za­my­ślił się głę­bo­ko nad swoim ży­ciem i do­szedł do wnio­sku, że i on prze­ży­wał miłe chwi­le. Wcze­śniej tego nie do­strze­gał, ale lampa otwo­rzy­ła mu oczy. I już nie było mu tak smut­no. Na noc­nym nie­bie świe­ci­ły gwiaz­dy i wy­da­wa­ło mu się, że jedna z nich do niego mruga i chce opo­wie­dzieć mu jakąś hi­sto­rię. Za­sta­na­wiał się, co też to może być. W końcu jed­nak zmógł go sen i za­snął.

 

Rano lu­dzie za­ła­do­wa­li go do po­cią­gu i za­wieź­li do huty. Był tam piec, który prze­ta­piał brąz na po­dłuż­ne szta­by. Do go­rą­ce­go kotła wrzu­co­no wa­go­nik, który roz­ta­pia­jąc się wzdy­chał głę­bo­ko. Przy każ­dym wes­tchnie­niu my­ślał o dniach spę­dzo­nych w za­jezd­ni tram­wa­jo­wej, o tym, jaki był pięk­ny i po­dzi­wia­ny przez ludzi, o gwiaź­dzi­stych no­cach, o lam­pie, która ko­cha­ła ży­ran­dol i o la­ta­ją­cym dy­wa­nie gdzieś da­le­ko na wscho­dzie. A potem sto­pił się w gęste je­zio­ro brązu.

 

I na tym za­koń­czy­ła się bajka o tram­wa­jo­wym po­mni­ku, który szu­kał szczę­ścia da­le­ko, a prze­cież ono było za­wsze przy nim.