Nigdziebądź! Wszędziebądź!

Neil Gaiman jest jednym z najbardziej cenionych autorów fantasy. Zdobył wiele nagród: Hugo, Nebula, Bram Stoker Award (literackich), Eisner Award (komiksowych) i wiele innych. Wstyd więc byłoby nie zapoznać się z jego twórczością. Postanowiłem zacząć od Nigdziebądź – pierwszej samodzielnie napisanej przez niego powieści (pierwszą był Dobry Omen, napisany w kolaboracji z Terrym Pratchettem.).

Historia zaczyna się, gdy Richard Mayhew, pracownik ubezpieczeniowy i szczęśliwy narzeczony, idąc wraz z ukochaną na Bardzo Ważne Spotkanie, natyka się na ranną dziewczynę, którą, wbrew woli narzeczonej, zabiera do siebie i opatruje jej rany. Od tego momentu jego świat przekręcił się o sto osiemdziesiąt stopni: rzuciła go dziewczyna, a do drzwi dzwonią tajemniczy mężczyźni, podający się za rodzeństwo rannej. Następnie musi wykonać kilka bardzo dziwnych próśb, których nie zrobiłby, gdyby nie obietnica, że to przyspieszy wyniesienie się nieznajomej z domu. I dziewczyna wreszcie odchodzi – zadamawiają się za to kłopoty.

Bohater oraz czytelnik jest bez ostrzeżenia wprowadzany w dziwaczny świat Londynu Pod. Poznaje wielu ciekawych (czytaj: abstrakcyjnych, szalonych) ludzi – i nie tylko – oraz miejsc, o których nigdy nie miał pojęcia, choć znajdowały się pod jego stopami. Wybiera się w przerażającą, choć w większości doprowadzającą do śmiechu, podróż, która ma dla niego tylko jeden cel – odzyskać zwykłe życie.

W Nigdziebądź widzimy także przemiany, jakie zachodzą w Richardzie – od strachliwego, ulegającego wszystkim mężczyzny do odważnego, a przynajmniej mniej bojącego się faceta, który byłby wstanie rzucić się za przyjaciółmi w ogień. Nie zmieniła się tylko jego głowa do trunków, ale nie można mieć wszystkiego.

Gaiman stworzył świetne postacie, nie pozbawione wad i zalet, które moglibyśmy znaleźć także w nas, gdybyś zajrzeli głębiej, cudownie dziwaczne miejsca, jak z koszmarnego snu, i piękną historię, pędzącą jak nurt rzeki z ostrymi meandrami, zakrawające o groteskę praktycznie przez cały czas. Humor doskonały – choć w niektórych fragmentach śmierdziało mi Pratchettem, ale bardzo rzadko – miejscami zaskakujący, straszny lub miejscami poruszający. Chwile grozy – dużo, kilka naprawdę zapadających w pamięć.  

Trzeba także pogratulować tłumaczce, Paulinie Braiter, za świetne tłumaczenie, no i oczywiście za polski tytuł. Nigdziebądź… Ale myślę, że to już wie.

Na koniec dodam, że książkę pochłonąłem w ciągu dwóch dni. Kiedy nie mogłem czytać, myślałem o niej, o tym, jak się zakończy; jej akcja trzymała w napięciu przez cały czas. Zostawiła we mnie to „coś”, uczucie zakorzeniające się w samym środku mnie, co czułem przy bardzo niewielu pozycjach – takich jak Ślepowidzenie Petera Wattsa czy Mono no aware Kena Liu.

Podsumowując: Gaiman stworzył coś na obraz horroru, utrzymanego w groteskowym stylu. Dodał do tego garnka humor, smutek, trochę cierpienia i radości, tajemniczości oraz magii. Zamieszał. Trzeba przyznać, że wyszło mu przednie danie. Polecam, a sam nie mogę się doczekać sięgnięcia po następną pozycję twórczości Naila Gaimana.