Sąd Leszego

Mu­sia­ła wes­przeć się o okien­ni­ce, nieco za­drzeć nosek i sta­nąć na pal­cach. Do­pie­ro wtedy wzrok wzniósł się ponad smu­kłe da­chów­ki i ce­gla­ne ko­mi­ny Gor­stał­ku. Wi­dzia­ła wiel­ki las. Pusz­czań­ską prze­strzeń. Od­le­głość nie po­zwa­la­ła od­róż­nić po­je­dyn­czych drzew. Wilja dłu­gie chwi­le po­tra­fi­ła wpa­try­wać się w ogrom­ne pa­stwi­sko zie­lo­nych stwo­rzeń, na wskroś ocza­ro­wa­na. Umysł na­peł­niał się spo­ko­jem. W drze­wach było coś pięk­ne­go, coś, co bar­dzo młoda osoba czuła wy­raź­nie, choć jesz­cze nie po­tra­fi­ła na­zwać. A jed­nak tym razem zie­leń nie przy­wio­dła na twarz bez­tro­skie­go uśmie­chu. Dziew­czyn­ka wzdry­gnę­ła się. Prze­ra­ził ją bu­tel­ko­wy ho­ry­zont. Jak gdyby za głę­bo­ko przy­war­ła okiem do szkla­nej szyj­ki i za­czę­ła wpa­dać do środ­ka.

Po­szła do ojca. Nie za­pu­ka­ła. Otwo­rzy­ła drzwi i za­sko­czy­ła ro­dzi­ca, gdy z wy­su­nię­tym ję­zy­kiem prze­su­wał dłu­gi­mi pal­ca­mi po ko­ron­ko­wym de­kol­cie. Nowa – tej Wilja jesz­cze u niego nie wi­dzia­ła. Wiła się w jego pra­co­wi­tych dło­niach, bez­wol­nie pod­da­jąc się im­pul­som za­chcia­nek i od­waż­nym fan­ta­zjom. Po­chło­nię­ty do cna, z ciem­ny­mi oczy­ma pło­ną­cy­mi wi­go­rem, jak dwa ka­wał­ki węgla znad któ­rych uno­sił się czar­ny dym zmierz­wio­nych wło­sów, nie­mal nie za­uwa­żył córki.

– Dla mnie też kie­dyś uszy­jesz su­kien­kę? – spy­ta­ła za­my­ślo­nym gło­sem.

– Taką, jaką sobie wy­ma­rzysz, có­recz­ko.

Za­du­mał się, wpa­trzo­ny w twa­rzycz­kę przy­ozdo­bio­ną kar­me­lo­wy­mi lo­ka­mi. Co z tego, że nie mam cze­lad­ni­ka? Wilja z każ­dym mie­sią­cem uczy się coraz wię­cej. Mądra be­styj­ka. Pew­ne­go dnia znaj­dę dla niej do­bre­go męża. Córka mi­strza kra­wiec­kie­go do­sta­nie w po­sa­gu warsz­tat, a ja do­peł­nię swych dni pil­nu­jąc, by żadne z wnu­cząt nie ukłu­ło się igłą.

– Może być oran­żo­wa?

– Może być oran­żo­wa, có­recz­ko. Oran­żo­wa, tur­ku­so­wa, ró­żo­wa… Taka, jak sobie wy­ma­rzysz. – Bar­dzo pra­gnął ją uszczę­śli­wiać.

– To wspa­nia­le, tato… Ale nie teraz. Teraz mu­sisz za­nieść far­tu­chy panu Toł­sza­ro­wi.

– Świę­ta praw­da!

Ile ta mała ma lat? Je­de­na­ście. Z każ­dym ro­kiem coraz bar­dziej przy­po­mi­na Malwę. Urodą, bo miała twarz jak słod­ki mig­dał i oczy błysz­czą­ce jak dwa bursz­ty­ny, ale i cha­rak­te­rem. Wilii nie bra­ko­wa­ło oleju w gło­wie: my­śla­ła szyb­ko, a kiedy miała coś do po­wie­dze­nia, nie ka­za­ła długo cze­kać na swoje zda­nie.

Mistrz Mir­kan wes­tchnął, wspo­mi­na­jąc żonę. Gdy Malwa żyła, in­te­res szedł le­piej. Kra­wiec ter­mi­no­wał od wcze­snej mło­do­ści. W jego ro­dzi­nie szy­cie miało się we krwi. Go­spo­dar­ność, to już co in­ne­go. Nie miał głowy ani cha­rak­te­ru, żeby tar­go­wać się z kup­ca­mi bła­wat­ny­mi o ma­te­ria­ły, nawet wła­snej ro­bo­ci­zny nie umiał wy­ce­nić jak na­le­ży. Mistrz Kre­zlak, szef Gil­dii Kra­wiec­kiej Gor­stał­ku, wy­bu­do­wał ma­nu­fak­tu­rę, gdzie dziew­czy­ny z bie­do­ty tru­dzi­ły się wy­trwa­le jak pa­ję­czy­ce i szyb­ko jak ro­bot­ni­ce-mrów­ki, wszak pła­cił im za pracę na akord. Mir­kan za­wsze szył sta­ran­nie, ale jego warsz­tat pra­co­wał jak win­ni­ca – dzie­ła mi­strza po­trze­bo­wa­ły czasu.

Zła­pał ster­tę far­tu­chów mię­dzy dło­nie a pod­bró­dek i ru­szył do karcz­my „Gęsia nóżka”, do szyn­ka­rza Toł­sza­ra.

W progu warsz­ta­tu ze­tknął się ze zna­jo­mym, kup­cem ko­rzen­nym.

– Co no­we­go? Jak in­te­re­sy? – za­gad­nął kra­wiec.

Gor­dan spu­ścił wzrok i utkwił go w be­lach sukna roz­ło­żo­nych na dy­wa­nie. Wy­znał po­wo­li, ce­dząc słowa jak gorz­ką mik­stu­rę:

– W in­te­re­sach byłem, na wy­brze­żu. Wró­ci­łem wczo­raj pod wie­czór. Na dzień przed po­wro­tem ktoś mi dom na­padł.

– Dobry Boże…

– Na szczę­ście Jur­mal­ka cała. Choć pra­wie mar­twa ze stra­chu. Zło­dziej za­brał jej pier­ścień z perłą, po matce. Razem z in­ny­mi kosz­tow­no­ścia­mi, które mie­li­śmy w domu. Mogło się skoń­czyć dużo go­rzej, wiem… Ale to marna po­cie­cha. Zgło­si­łem spra­wę stra­ży, cho­ciaż praw­dę mó­wiąc – za­wie­sił głos i po­słał Mir­ka­no­wi zre­zy­gno­wa­ne spoj­rze­nie – sam nie wie­rzę, że to coś da.

– Two­jej żonie nic się nie stało. To naj­waż­niej­sze. – Przej­ście na po­ufal­szy ton było na­tu­ral­ne jak po­krze­pia­ją­ce klep­nię­cie w ramię.

– Wczo­raj w ogóle nie spała. I wcale jej się nie dzi­wię. – Ku­piec wes­tchnął i za­py­tał – Masz moją ko­szu­lę? Ile płacę?

– Za­pła­cisz na­stęp­nym razem. A dzi­siaj przy­nieś żonie ko­szyk świe­żych jagód. Odkąd pa­mię­tam, za­wsze lu­bi­ła ja­go­dy.

 

Ape­tycz­nie tłu­ściut­kie dziew­ki słu­żeb­ne uga­nia­ły się po so­sno­wych de­skach z ta­ca­mi peł­ny­mi chy­bo­czą­cych się kufli, zwień­czo­nych pianą chmie­lo­we­go trun­ku. Dziew­czy­ny uśmie­cha­ły się do licz­nych gości, po­sy­ła­jąc za­lot­ne spoj­rze­nia. Gra świa­tło­cie­ni mię­dzy okna­mi wy­peł­nio­ny­mi męt­nym, mlecz­nym szkłem a ścia­na­mi z wi­śnio­wych ce­gieł też do­da­wa­ła słu­żeb­nym uroku. In­te­res krę­cił się jak becz­ka piwa to­czo­na przez silne, gor­stal­skie ręce.

Toł­szar, wier­ny swej pro­fe­sji, strzegł sze­ro­kie­go szynk­wa­su. Mir­kan prze­ka­zał far­tu­chy z dumną po­do­bi­zną dłu­go­no­giej gęsi i na la­dzie wy­lą­do­wa­ła umó­wio­na za­pła­ta. Zna­jo­my za­pach chmie­lu i słodu kusił obiet­ni­cą orzeź­wie­nia. Nim zdra­dli­wa cho­ro­ba za­ci­snę­ła chci­we szpo­ny na jego żonie, kra­wiec nie zwykł stro­nić od wy­pit­ki. Znał wszyst­kie pi­wiar­nie Gorsz­tał­ku. Tym razem po­wie­dział sobie “nie”. Miał jesz­cze wiele pracy i za­miast trun­ku po­pro­sił o szkla­ni­cę kwasu chle­bo­we­go. Toł­szar skwa­pli­wie zgar­nął kilka koron z po­wro­tem. Mir­kan nie zwró­cił uwagi, jego wzrok po­wę­dro­wał gdzie in­dziej. Wy­da­wa­ło mu się, że jedna z dziew­czyn wła­śnie po­sła­ła mu wy­jąt­ko­wo czuły uśmiech. Na pewno tylko mi się wy­da­wa­ło… Cho­le­ra, jak ja dawno nie byłem z ko­bie­tą. Za­mo­czył usta w czar­nym na­po­ju, sma­ku­ją­cym mio­dem i ra­zow­cem. Z roz­my­ślań wy­rwał go nie­przy­jem­ny głos:

– No to ja ją cap, po­grze­ba­czem za ucho i mówię „dawaj, kurwo, co tam masz do­bre­go”!

– Dupy ci dała?

– Nie, Sza­szgot! – Sa­mo­chwa­ła wy­buch­nął śmie­chem. – Po dupę może jesz­cze wrócę. Ale i tak ob­ło­wi­łem się fest! I za ten try­umf dziś ze mną pi­je­cie, bra­ciasz­ki. 

– Aj, Wiz­kar, ty to po­tra­fisz chwac­ko do­piąć swego.

– Ma się ro­zu­mieć, Jak­seń­ku. Nie­dłu­go za­bio­rę się za Górne Mia­sto, tutaj same bie­da­ki miesz­ka­ją. Pier­ścień z perłą po matce. „Zo­staw mi pier­ścień z perłą, po matce”. Może i z perłą, ale kurwa, srebr­ny! Jakby cię matka ko­cha­ła, da­ła­by ci złoty pier­ścień, głu­pia cipo.

Kra­wiec objął wzro­kiem we­so­łe spo­tka­nie. Kan­cia­sta głowa z nie­rów­ny­mi, kwa­dra­to­wy­mi usza­mi. Wiz­kar z Alej­ki No­żow­ni­ków. Wąska, zie­mi­sta twarz i nos jak cio­sa­ny dłu­tem pi­ja­ne­go par­ta­cza. Sza­szgot Sny­ce­rzyk. Gład­kie lico i zimne, złe oczy. Jaksa spod Jatki. Do kom­ple­tu flasz­ka si­wu­chy i kilka in­nych bu­te­lek, już po­ko­na­nych. Mir­kan dopił kwas i wy­szedł z karcz­my. Czuł gniew. Miał ocho­tę roz­bić szkla­ni­cę na gło­wie Wiz­ka­ra. Sły­szał już wcze­śniej to imię, wi­dy­wał w karcz­mach te mordy. Gor­dan nie był jego naj­bliż­szym dru­hem, a jed­nak znali się cał­kiem do­brze. Ich żony przy­jaź­ni­ły się, kiedy Malwa żyła. To samo wła­ma­nie mogło przy­da­rzyć się Mir­ka­no­wi.

Ku­piec znosi trudy po­dró­ży i dba o to­wa­ry. Kra­wiec wal­czy igłą, aż palce puch­ną z wy­sił­ku, a na­par­stek rdze­wie­je od potu. A ta swo­łocz stra­szy bez­bron­ną babę po­grze­ba­czem i za­pra­sza ko­le­gów na piwo. Nie mógł tak tego zo­sta­wić! Z bez­sil­no­ści aż pło­nął. Nie chciał iść do Gor­da­na. Osta­tecz­nie nie miał ab­so­lut­nej pew­no­ści. Może Wiz­kar mówił o innym wła­my­wa­czu i innym pier­ście­niu? Kra­wiec, spra­gnio­ny spra­wie­dli­wo­ści, zde­cy­do­wał się do­nieść stra­ży. Neu­tral­nie, z dużą dozą ostroż­no­ści.

– Usły­sza­łem roz­mo­wę w karcz­mie „Gęsia Nóżka”. Wiz­kar Krzy­wo­uchy z Alej­ki No­żow­ni­ków mógł ma­czać palce w na­pa­dzie na dom Gor­da­na, kupca ko­rzen­ne­go.

– Ro­zu­miem. Bar­dzo nam to po­mo­że, mi­strzu Mir­ka­nie. Jesz­cze coś?

– Pro­szę to za­cho­wać w ta­jem­ni­cy… no… że to ode mnie.

– Oczy­wi­ście. Nie bój­cie się.

Czar­ny, że­la­zny kruk na szy­sza­ku straż­ni­ka ni­cze­go nie kra­kał.

 

Roz­pra­wy od­by­wa­ły się w ra­tu­szu, w sali na­zy­wa­nej Izbą Dę­bo­wą, z po­wo­du ma­syw­nych wrót, ław i sę­dziow­skie­go stołu wy­ko­na­nych z tegoż drew­na. Przed bu­dyn­kiem rosło inne drze­wo: szu­bie­nicz­na wierz­ba, star­sza niż ra­tusz i urząd Sę­dzie­go Gorsz­tał­ku razem wzię­te. Obu­do­wa­no ją rusz­to­wa­niem dla mi­strza ma­ło­do­bre­go, aby mógł wy­god­nie na­kła­dać stry­czek na szyję ska­za­ne­go. Kiedy są­dzi­li Wiz­ka­ra, Sza­szgot nie przy­szedł, bo, jak mówił, nie mógł przejść pod cie­niem rzu­ca­nym przez ko­na­ry po­nu­rej wierz­by. Jego dzia­dek, oj­ciec i dwóch braci wi­sia­ło nie­gdyś, jako jej zgni­łe owoce.  

Przez całą roz­pra­wę sę­dzia krzy­wił się, jakby ktoś pod­sta­wiał mu pod nos ze­psu­tą rybę. Bez­dź­więcz­nie prze­bie­rał pal­ca­mi po stole w wy­ra­zie znie­cier­pli­wie­nia. Jaksa spod Jatki zbladł. Pię­ści za­ci­skał tak mocno, że le­d­wie do­pły­wa­ła krew. Oczy za­lśni­ły wil­go­cią. Wiz­kar stał dum­nie, jego kwa­dra­to­wą, męską szczę­kę wień­czył zu­chwa­ły uśmiech awan­tur­ni­ka. Jaksa, zra­nio­ny, od­wró­cił wzrok. Wie­dział, że już nie pójdą razem do Gór­ne­go Mia­sta.  

Wiz­ka­ra za­mknę­li. Zna­leź­li do­wo­dy na ten i na inne grzesz­ki. Oprych nie miał moż­ne­go pro­tek­to­ra, który za­sło­nił­by go przed sro­gim ra­mie­niem sę­dzie­go. Gdy wieść do­szła do Mir­ka­na, ów ucie­szył się, ale w tym samym cza­sie coś na­peł­nia­ło jego serce dziw­nym nie­po­ko­jem. W nocy długo nie mógł za­snąć. Nad ranem obu­dził go nie­przy­jem­ny za­pach – cuch­nę­ło gno­jów­ką. Nie­świa­do­my źró­dła pa­skud­ne­go odoru, otwo­rzył drzwi na ulicę. To jego wła­sny warsz­tat ktoś oblał wstręt­ną cie­czą.

Lu­dzie prze­cho­dzi­li obok, nie zwra­ca­jąc na nich uwagi. Sunął sznur tra­ga­rzy ob­ła­do­wa­nych wi­kli­no­wy­mi ko­sza­mi, klat­ka­mi z dro­biem i pę­ka­mi pie­trusz­ki. Był dzień tar­go­wy i każdy pil­no­wał wła­snych in­te­re­sów. W po­wie­trzu uno­si­ły się różne za­pa­chy. Mir­kan i Wilja skoń­czy­li czy­ścić drzwi i ganek, gdy mistrz kra­wiec­ki usły­szał zna­jo­my głos z „Gę­siej Nóżki”. Ten sam który żar­to­wał o da­wa­niu dupy. Szpet­ny męż­czy­zna na­zy­wa­ny Sza­szgo­tem syk­nął kraw­co­wi nie­przy­jem­nie bli­sko ucha:

– To gówno tak łatwo się nie wy­czy­ści.

– Jeśli chce nam pan pomóc, mamy wię­cej szma­tek. – Wilja miała dobry słuch i śmia­ły język.

– Kiedy będę po­trze­bo­wał szmat­ki, przyj­dę do cie­bie, mała.

Nim Mir­kan zdą­żył coś po­wie­dzieć, ko­leż­ka Wiz­ka­ra znik­nął w za­uł­ku.

 

Na­stęp­ne­go dnia były ry­sun­ki wę­glem i kredą. Za­czę­li chyba od szczu­ra, bo wy­szedł naj­go­rzej. Ogon jesz­cze cał­kiem, cał­kiem: szczu­rzy, ale pysk i uszy… sło­wem ni pies, ni bóbr. Za świ­nię mu­sie­li za­brać się potem, bo wy­szła im już ele­ganc­ko. Za­krę­co­ny ogo­nek, ryjek z tarcz­ką z dwoma dziur­ka­mi. Spod ryjka wy­sta­wał długi język. Nie do końca świń­ski, ale Mir­kan po­dej­rze­wał, że w tym przy­pad­ku nie cho­dzi­ło o wier­ne od­wzo­ro­wa­nie re­aliów. Do tego jesz­cze lu­dzik za kra­ta­mi i drugi, na szu­bie­ni­cy. Pro­ste, ale wy­mow­ne. Kam­ra­ci Wiz­ka­ra naj­pew­niej nie po­sie­dli trud­nej sztu­ki pi­sa­nia, ale nie krę­po­wa­ło to nad­mier­nie ich eks­pre­sji.

Kra­wiec raz jesz­cze wy­brał się do War­tow­ni. Wy­ło­żył spra­wę ka­pi­ta­no­wi stra­ży.

– Ro­zu­miem wasze wzbu­rze­nie, mi­strzu Mir­ka­nie. Nie wiem, skąd nie­chęt­ni wam lu­dzie po­wzię­li po­dej­rze­nia, że mo­że­cie mieć zwią­zek z za­trzy­ma­niem Wiz­ka­ra. – Że­la­zny kruk przy­pię­ty do ka­pi­tań­skie­go sza­pe­ro­nu zda­wał się pa­trzeć na kraw­ca jak na pa­dli­nę. Jego wła­ści­ciel za­pew­niał: 

– Nikt ze stra­ży nie miał z tym nic wspól­ne­go. Tylko czego wła­ści­wie ode mnie ocze­ku­je­cie? Nie mam tylu ludzi, żeby dać wam oso­bi­ste­go stró­ża. Zresz­tą po­wiedz­my szcze­rze, mi­strzu: czy wy aby tro­chę nie prze­sa­dza­cie? Go­to­wi­ście jesz­cze upew­nić rze­zi­miesz­ków, że rze­czy­wi­ście sprze­da­li­ście nam ich druha.

– Jak to sprze­da­li? Nikt mi nie dawał żad­nych pie­nię­dzy.

– To takie wy­ra­że­nie. Spo­koj­nie. Jeśli wstrzy­ma­my się od po­chop­nych dzia­łań, w końcu się znu­dzą i po­my­ślą, że to był fał­szy­wy trop. Mo­że­cie nam za­ufać, znamy pół­świa­tek od pod­szew­ki.

– A jeśli się nie znu­dzą?

– Je­ste­ście uczci­wym oby­wa­te­lem mia­sta, mi­strzu Mir­ka­nie. A nam za­le­ży, by oby­wa­te­le czuli się bez­piecz­nie. Niech bę­dzie tak. Wyślę wię­cej ludzi, by pa­tro­lo­wa­li waszą dziel­ni­cę, zgoda? Ktoś za­wsze bę­dzie miał na was oko. A teraz już spo­koj­nie, no, idź­cie z Bo­giem.

 

Błę­kit nieba ustę­po­wał zie­le­ni. Drze­wa na ho­ry­zon­cie wy­cią­ga­ły po nią dłu­gie ra­mio­na. Wy­glą­da­ła przez okno, za­sła­nia­jąc twarz dłoń­mi, żeby jej nie wi­dzia­ły. Zza rogu na­chy­lał się ku niej sę­dzi­wy klon, ale on był drze­wem zna­jo­mym. Tamte były da­le­kie i obce, prze­ni­kli­we i pełne sił. Tatuś z ni­cze­go nie zda­wał sobie spra­wy. Jak za­wsze sie­dział w warsz­ta­cie. Twarz miał mi­zer­ną jak liść w przed­zi­mie. Wilja do­my­śli­ła się, że coś jest nie tak. Nigdy nie umiał cho­wać przed nią se­kre­tów, tak samo jak nie­gdyś przed jej matką. Opo­wie­dział co za­szło w karcz­mie i jak po­szedł do stra­ży.

– Dla­cze­go to zro­bi­łeś? – Młód­ka spoj­rza­ła na ojca prze­ni­kli­wym wzro­kiem.

– Żeby spo­tka­ła go kara, za to, co zro­bił. Bo nie w po­rząd­ku tak po pro­stu za­bie­rać czy­jeś rze­czy, a ten czło­wiek jesz­cze się cheł­pił swoim czy­nem. Prze­cież wiesz, że tak nie można. Cho­dzisz do świą­ty­ni, praw­da?

Wilja za­my­śli­ła się i na ko­niec uśmiech­nę­ła się do ojca:

– Po­stą­pi­łeś dziel­nie, tato. Tylko co z tam­ty­mi? Czemu nie pój­dzie­my do kupca Gor­da­na, niech on nam po­mo­że. W końcu to od niego wszyst­ko się za­czę­ło.

– Może to nie jest taki zły po­mysł.

Oka­za­ło się, że ku­piec Gor­dan wy­je­chał w in­te­re­sach. Tym razem dom zo­sta­wił pod stra­żą, a żonę za­brał ze sobą.  

 

Ko­lej­ne­go ranka Mir­kan zna­lazł okno po­ko­ju córki przy­kry­te kirem. W Gor­stał­ku zwy­czaj kazał za­zna­czać w ten spo­sób odej­ście człon­ków ro­dzi­ny. Kra­wiec zry­wał czar­ne płót­no drżą­cy­mi z gnie­wu i stra­chu pal­ca­mi, gdy na­de­szło dwóch straż­ni­ków.

– Ktoś umarł? – spy­tał nie­roz­gar­nię­ty straż­nik.

– Jesz­cze nie – sap­nął Mir­kan.

– To co, znów jakiś głupi żart?

– Głupi i bar­dzo mało śmiesz­ny.

– Cho­ciaż macie ka­wa­łek płót­na za darmo, mi­strzu. Ży­je­cie z kra­wiec­twa, praw­da?

Mir­kan za­sta­na­wiał się, czy Wilja zdą­ży­ła już zo­ba­czyć kir. Le­d­wie straż­ni­cy znik­nę­li z ulicy, z za­uł­ka wy­nu­rzy­ła się głowa Jaksy, z przy­stoj­ną twa­rzą i złotą czu­pry­ną.

– Nie bój się, mi­strzu Mir­ka­nie! Ktoś mu­siał sobie z cie­bie okrut­nie za­drwić. Prze­cież twoja córka wciąż żyje.

Kra­wiec po­bladł. Gdyby i to był żart, byłby naj­okrut­niej­szym ze wszyst­kich. Mir­kan wy­wark­nął pierw­szą obe­lgę, która przy­szła mu do głowy:

– Chę­do­żo­ny mę­żo­lub! 

W Gorsz­tał­ku cie­le­sne zbli­że­nie dwóch mężów ka­ra­no wy­gna­niem. W krę­gach Gil­dii Zło­dziei takie upodo­ba­nia spo­ty­ka­ły się ze szcze­gól­ną po­gar­dą. Jaksa po­czer­wie­niał, pod­szedł bli­żej i syk­nął:

– Pew­ne­go dnia po nią przyj­dę i pięk­nie jej za­pła­cę za twoje dobre usłu­gi. Gdy­bym zro­bił to tej nocy, na­praw­dę mu­siał­byś wy­wie­sić kir. Jest jesz­cze taka ma­lut­ka. Mo­gła­by nie dać sobie rady z przy­ję­ciem wdzięcz­no­ści. Może pę­kła­by od mojej szczo­dro­ści. Ale za rok, dwa…

Mir­kan po­stą­pił na­przód z wy­cią­gnię­ty­mi dłoń­mi, żeby udu­sić Jaksę. Ło­trzyk uchy­lił się zwin­nie i po­gro­ził:

– Nigdy nie masz pew­no­ści. Na twoim miej­scu upew­nił­bym się, czy mała leży w swoim łó­żecz­ku.

I Mir­kan po­słu­chał. Nie za­uwa­żył gry­ma­su nie­sma­ku na ustach od­cho­dzą­ce­go wroga.

 

Le­d­wie prze­łknął śnia­da­nie, po­szedł do Mi­strza Kre­zla­ka, szefa gil­dii. Ukło­nił się nisko i po­pro­sił o pomoc:

– Szla­chet­ny ar­cy­mi­strzu! Nie mogę już pra­co­wać w moim warsz­ta­cie. W na­szej dziel­ni­cy nie czu­je­my się z córką bez­piecz­nie.

– Przy­kro mi sły­szeć takie słowa z ust naj­zdol­niej­sze­go człon­ka na­szej spo­łecz­no­ści. Oczy­wi­ście masz moją zgodę na wy­na­jem po­miesz­czeń gil­dii, Mir­ka­nie.

– Wy­na­jem?

Mistrz Kre­zlak uśmiech­nął się kwa­śno:

– Nie­ste­ty, nie mo­że­my sobie po­zwo­lić na ob­da­ro­wy­wa­nie darmo, nawet naj­bliż­szych przy­ja­ciół.

– Ale prze­cież je­stem człon­kiem gil­dii! Od lat płacę wszyst­kie skład­ki…

– I wła­śnie dla­te­go, na wy­na­jem ofe­ru­ję ci zniż­kę w wy­so­ko­ści czwar­tej czę­ści ceny! Do­brze prze­myśl moją ofer­tę, bo chęt­nych nie bra­ku­je. Jeśli nie chcesz, za­wsze mogę przy­gar­nąć twoją małą do ma­nu­fak­tu­ry, mam dla tka­czek i kraw­co­wych za­da­szo­ne izby sy­pial­ne.

Naj­zdol­niej­szy czło­nek spo­łecz­no­ści po­krę­cił głową, bez krzty wi­go­ru.

Po tylu la­tach człon­ko­stwa Mir­ka­na w gil­dii słowa Kre­zla­ka po­licz­ko­wa­ły. A prze­cież nie po­win­ny za­ska­ki­wać. Stary lis wy­ko­rzy­sty­wał każdą oka­zję, by po­zbyć się kon­ku­ren­cji. Na­to­miast kwar­ta ceny była tylko o okta­wę niż­sza, niż to, co zde­spe­ro­wa­ny kra­wiec mógł­by za­pła­cić.

 

Za­brał Wilję do świą­ty­ni. Li­czył, że na­boż­na cisza murów sank­tu­arium po­mo­że oboj­gu się uspo­ko­ić. Wie­czor­ną li­tur­gię od­pra­wiał młody ka­płan. Jak na złość, nie opo­wia­dał o bogu spra­wie­dli­wo­ści. Mówił o bogu prze­ba­cza­nia i od­pusz­cza­nia win. Że ni­ko­go nie wolno po­tę­piać, że każ­de­mu na­le­ży się druga szan­sa. Mir­ka­na ze­mdli­ło, gdy zo­ba­czył po dru­giej stro­nie świą­ty­ni Jaksę, ki­wa­ją­ce­go głową do słów ka­za­nia. Jak w kar­na­wa­le, gdy błaź­ni opa­no­wu­ją am­bo­ny, wszyst­ko było na opak. Wy­cho­dząc z przy­byt­ku za­trzy­ma­li się przy ma­lo­wi­dłach przed­sta­wia­ją­cych bez­bron­nych wier­nych drżą­cych ze stra­chu przed po­tę­ga­mi pusz­czy – Je­ży­ba­bą, Le­szym i Mo­chem Ma­to­chem. Za ma­syw­ny­mi wro­ta­mi kra­wiec ob­ró­cił się przez ramię. Świą­ty­nia przy­po­mi­na­ła ogrom­ną trum­nę.

Gdy wró­ci­li do domu, za­czął roz­mo­wę:

– Lu­bisz nasze życie w Gor­stał­ku?

Wilja wzru­szy­ła ra­mio­na­mi. Mir­kan czuł, że przej­rza­ła go na wylot. Że nic nie mówi, ale już wszyst­ko wie. Zro­bił gło­śny wy­dech i zwo­ka­li­zo­wał pro­po­zy­cję:

– Mo­gli­by­śmy prze­nieść się do Kor­low­ki, do wuja Wi­zbo­ra. Nie mamy dłu­gów, a nasz do­by­tek zmie­ści się na jed­nym wozie. Tutaj nie je­ste­śmy ostat­nio mile wi­dzia­ni.

– W Kor­low­ce są je­zio­ra. I ogro­dy. Mo­gła­bym bawić się z ku­zy­na­mi.

Przy­glą­dał się jej po­dejrz­li­wie. Nie wie­dział, czy na­praw­dę się cie­szy, czy mówi to wszyst­ko, by on po­czuł się le­piej.  

W pło­mie­niu świe­cy zo­ba­czył zimne, złe oko Jaksy spod Jatki. Uca­ło­wał czoło Wilii i szyb­ko zdmuch­nął ogień z knota.

 

Mir­kan ku­pu­jąc wóz i konia jak zwy­kle prze­pła­cił. Mu­siał jesz­cze przy­po­mnieć sobie, jak się po­wo­zi, ale jego zręcz­ne ręce szyb­ko przy­zwy­cza­iły się do lejc. Wilja uło­ży­ła się na be­lach płót­na i usnę­ła. Nie­go­ścin­ny Gor­stałk po­że­gnał ich trze­po­tem her­bo­wych sztan­da­rów przy­ozdo­bio­nych kru­kiem z chle­bem w dzio­bie i dymem z ko­mi­nów, opa­da­ją­cym z po­ran­ną mgłą. Wy­pcha­ny gał­gan­ka­mi niedź­wia­dek Atal­ber nie zdą­żył wy­czoł­gać się spod łóżka. Jego pani ode­szła. Jeśli do­je­cha­li­by na miej­sce, oj­ciec mógł­by uszyć jej wiele no­wych niedź­wiad­ków.

Przed po­łu­dniem za­czę­ło się prze­ja­śniać. Koń mę­czył się, wcią­ga­jąc wóz pod górę. Po­wie­trze było cięż­kie od za­pa­chu wszech­ota­cza­ją­cej le­śnej gę­stwi­ny. Kra­wiec obej­rzał się, by rzu­cić ostat­nie spoj­rze­nie w stro­nę mia­sta, w któ­rym spę­dził pół życia. Rdza­wo­brą­zo­we mury, po­czer­nia­łe da­chów­ki, ptaki wiecz­nie głod­ne okru­chów. I dwóch prze­klęt­ni­ków, jak kruki głod­nych ze­msty. Wy­dzio­ba­li ich z mia­sta. A teraz… Kurwa, a teraz nas gonią!

Mir­kan nie prze­wi­dział ta­kie­go roz­wo­ju wy­pad­ków. W duchu zwy­my­ślał się za lek­ko­myśl­ność i zbyt długi język. Nie­po­trzeb­nie mówił han­dla­rzo­wi końmi, kiedy i dokąd chce je­chać. A teraz? Po­rzu­ce­nie wozu ra­czej nie wcho­dzi­ło w grę – mieli na nim cały swój do­by­tek! Czego chcie­li tamci? Mogli zabić?

Po­rzu­ci­li wóz i po­bie­gli.

– W las, Wijla! W pa­pro­cie!

Sza­szgot i Jaksa wy­pa­trzy­li ich. Zo­sta­wi­li wierz­chow­ce i su­nę­li pie­szo jak ry­dwa­ny gnie­wu przez roz­stę­pu­ją­ce się zie­lo­ne morze. Ucie­ki­nie­rzy znik­nę­li prze­śla­dow­com z oczu. Wy­czoł­ga­li­by się z pu­łap­ki, gdyby nie wydał ich klon jawor. Drze­wo zdra­dzi­ło jesz­cze po­przed­niej je­sie­ni, gdy osła­bio­ne tor­tu­rą wia­tru zrzu­ci­ło wy­su­szo­ną gałąź w za­ro­śla. Drew­no trza­snę­ło.

Mir­kan i Wilja znów ze­rwa­li się do biegu.

Pa­pro­cie za­sze­le­ści­ły cicho, tra­to­wa­ne przez ludz­kie stopy. Coś huk­nę­ło i po­wie­trze wy­peł­ni­ło się za­pa­chem futra i mchu. Cała czwór­ka za­sty­gła u pod­nó­ża ogrom­nej ża­łob­nej wierz­by.

– Kto?! – Huk­nę­ło raz jesz­cze. – Kto nisz­czy pa­pro­cie?!

Prze­ra­że­ni lu­dzie roz­glą­da­li się do­oko­ła. Pa­trzy­li na ko­ro­ny i pnie drzew, na szma­rag­do­wą po­świa­tę rzu­ca­ną przez strasz­nie so­czy­ste li­ście. Nie doj­rze­li dłu­gich ga­łę­zi wierz­by, wi­ją­cych się w le­śnym runie. Gdy jej koń­czy­ny oplo­tły nogi śmier­tel­ni­ków jak złote wę­że-du­si­cie­le, było już za późno, żeby się wy­rwać.

Wtedy im się po­ka­zał.  

Nad­cią­gnął bez­sze­lest­nie: po­tęż­ny kor­pus ta­jem­ną siłą uno­sił się ponad mchem i mu­ra­wą. Wzro­stu miał z górą sie­dem stóp. Opoń­cza z gę­ste­go igli­wia skry­wa­ła twar­de ciało w ki­ry­sie z mo­drze­wio­wych szy­szek. Za kró­lew­ski koł­nierz słu­ży­ły dwa żywe gro­no­sta­je, spo­glą­da­ją­ce na ludzi z nie­uf­no­ścią. Ponad nimi głowa ol­brzy­ma wy­glą­da­ła jak pień wy­rwa­ny z ko­rze­nia­mi, które roz­cho­dzi­ły się niby zęby bru­nat­nej ko­ro­ny. Tam, gdzie spo­dzie­wa­li się oczu, pło­nę­ły śle­pia, ja­do­wi­cie żółte jak paź­dzier­ni­ko­we li­ście. Ręką – wiel­ką, sę­ka­tą ga­łę­zią – zło­wróżb­nym ge­stem wska­zał na in­tru­zów.

Sły­sze­li o nim le­gen­dy. Wie­dzie­li, że zła­pał ich Leszy.

Sza­szgot Sny­ce­rzyk pierw­szy za­czął krzy­czeć. Naj­pierw w spo­sób pa­nicz­ny i nie­ar­ty­ku­ło­wa­ny, a potem coraz wy­raź­niej:

– Wy­puść! Wy­puść nas!

– Milcz. – Jego głos, tak obcy ludz­kim uszom, przy­po­mi­nał skrzy­pie­nie ła­mią­ce­go się ko­na­ra. – Stwo­rze­nia lasu są pod ochro­ną moich ga­łę­zi. A obcy pod moim sądem.

Mir­kan wy­cią­gnął dło­nie w stro­nę córki. Chciał ukryć Wilję w ra­mio­nach, ale stała zbyt da­le­ko. Wierz­bo­we pęta wiły im się wokół nóg i bez­li­to­śnie do­ci­ska­ły ręce do ciała. Kra­wiec miał pro­blem z za­czerp­nię­ciem głęb­sze­go od­de­chu, a ucisk ba­lan­so­wał na gra­ni­cy bólu. Mir­kan na­prę­żył mię­śnie, ba­da­jąc wy­trzy­ma­łość ga­łę­zi. Nie ustę­po­wa­ły choć­by o pół cala.  

– Jeśli to sąd, to nie po­win­ni­śmy mieć pa­le­stran­ta? – jęk­nął Jaksa. – Ja­kie­goś obroń­cy?  

– Ar­bi­ter star­czy. – Od­głos skrzy­pią­ce­go ko­na­ra zmie­nił się w niedź­wie­dzi po­mruk. – I Pani Wierz­ba.

Mir­kan wi­dział, że Wilja wy­krzy­wi­ła twarz w wy­ra­zie bólu, ale za­ci­snę­ła zęby i nie wy­da­ła z sie­bie skar­gi.

– Li­to­ści! Za­kończ to! To prze­klę­te drze­wo dusi mi córkę! – bła­gał krzy­kiem. 

Leszy go zi­gno­ro­wał. Jaksa pró­bo­wał ne­go­cjo­wać dalej:

 – Czy te drzew­ne po­wro­zy są ko­niecz­ne? Prze­cież nie pró­bo­wa­li­by­śmy ci uciec, o królu boru, o prze­po­tęż­ny Leszy!

Le­d­wie z ust przy­stoj­ne­go bry­gan­ta padły ostat­nie słowa, ko­ro­ną wiel­kiej wierz­by wstrzą­snę­ło. Ga­łę­zie krę­pu­ją­ce Jaksę za­ci­snę­ły się z ję­kli­wym od­gło­sem, któ­re­mu za­wtó­ro­wał praw­dzi­wy jęk, ludz­ki. Mir­ka­no­wi zdało się, że sły­szy zło­śli­we skrzy­pie­nie drze­wa – a może to skrzy­pia­ły kości Jaksy? Leszy, nie zwa­ża­jąc na cier­pie­nia swo­je­go jeńca od­parł:

– Ko­niecz­ne. Nie żeby was wię­zić, dwu­noż­ni. Na moje ski­nie­nie zie­mia pusz­czy, na któ­rej sto­icie roz­stą­pi się i was po­chło­nie. Jed­nych po pas. In­nych po szyję. In­nych po czu­bek głowy. – Z ostat­ni­mi sło­wa­mi ja­do­wi­cie żółte oczy skie­ro­wa­ły się w stro­nę Wilii. Leszy wy­ja­śnił:

– Wierz­ba czuje fałsz. Jeśli bę­dzie­cie kła­mać, udusi jak dra­pież­ny pyton. Nie wiem, ile za­dzierz­gnięć trze­ba na każ­de­go z was. Radzę więc, mów­cie praw­dę.

– Nie chcie­li­śmy znisz­czyć two­ich pa­pro­ci! – krzyk­nął Sza­szgot, po­si­nia­ły z hi­ste­rii i braku po­wie­trza.

– Bie­gli­ście za zwie­rzy­ną?  

Jaksa, my­ślą­cy znacz­nie szyb­ciej od Sza­szgo­ta, wy­pa­lił:

– Nie chcie­li­śmy zro­bić im krzyw­dy!

Wierz­ba znów za­ci­snę­ła okowy swo­ich zło­ci­stych kaj­dan i ciało ban­dy­ty wy­krę­ci­ło się kon­wul­syj­nie.  

– Chcie­li­śmy dać im na­ucz­kę. Ten kon­fi­dent wydał na­sze­go druha! To zdraj­ca! – ryk­nął Sza­szgot.

– Jak mógł was zdra­dzić, skoro nic go z wami nie łączy, zło­dzie­je?! – od­krzyk­nę­ła Wilja, pi­skli­wym gło­sem. Sza­szgot zmarsz­czył brwi, nie wie­dząc, co od­po­wie­dzieć.

– Nie za­bi­li­by­śmy ich – zwró­cił się do Le­sze­go nie­pew­nym gło­sem. – Praw­da, Jaksa?

Jaksa mil­czał.

– Twój kon­fra­ter miał chyba inne plany – wy­ce­dził Mir­kan. – Teraz wi­dzisz, o Leszy? To mor­der­ca. Wi­nie­neś go ska­zać i pu­ścić nas wolno.

– Dla­cze­go? – za­dud­nił głos Pana Pusz­czy.

– Jak to… dla­cze­go? – Oczy kraw­ca otwar­ły się tak sze­ro­ko, że po­wie­ki nie­mal przy­war­ły do czoła. – Bo… bo nie wolno za­bi­jać.

– Za­bi­ja­nie nie leży w ludz­kiej na­tu­rze? – za­py­tał Leszy.

– Oczy­wi­ście, że nie! – krzyk­nął Mir­kan – Lu­dzie z na­tu­ry są do­bry­mi stwo­rze­nia­mi. Po­wiedz mu, Wilja! – Może choć nad dziec­kiem się uli­tu­je, po­my­ślał.  

– Lu­dzie są… do­brzy… – Pisk dziew­czyn­ki prze­ra­ził wrony sie­dzą­ce na skra­ju po­la­ny. Kara wierz­by spa­dła na nią szyb­ciej niż ude­rze­nie pio­ru­na.  

– Wilja! – Ryk bólu roz­darł pierś bez­sil­ne­go ojca.

Oprysz­ko­wie pa­trzy­li po sobie w nie­pew­no­ści. Sza­szgot nie miał ocho­ty mówić, ale gdy zro­zu­miał, że Jaksa boi się otwo­rzyć usta, syk­nął:

– W życiu jak w za­mtu­zie, kurwę cza­sem trze­ba uka­rać.

Oczy Le­sze­go pło­nę­ły żół­tym ogniem. Żadne z ludzi nie poj­mo­wa­ło, jak od­czy­ty­wać ten blask. Żywy koł­nierz z gro­no­sta­jów nie­spo­koj­nie krę­cił łeb­ka­mi.

– Dla­cze­go wy­da­łeś ich druha? – do­cie­kał bo­ro­wy ar­bi­ter.

– Dla spra­wie­dli­wo­ści! – Ga­łę­zie wierz­by niby grube, dżun­glo­we liany ści­snę­ły żebra nie­szczę­śni­ka.

– Tato! – za­wy­ła prze­ra­żo­na Wilja.

– Bo zło trze­ba uka­rać – syk­nął Mir­kan.

– Lu­dzie nie są z na­tu­ry źli – wy­szep­ta­ła po chwi­li ciszy córka kraw­ca, na tyle gło­śno, by wszy­scy ją usły­sze­li. Uko­rze­nio­na głowa zwró­ci­ła się w kie­run­ku młód­ki, jakby stwór słu­chał z za­cie­ka­wie­niem. Mó­wi­ła dalej:

– Gdyby wszy­scy kra­dli i za­bi­ja­li, nie da­ło­by się żyć. To, co oni robią, jest wbrew na­szej na­tu­rze. Dla­te­go ta­kich jak oni za­my­ka­ją w lo­chach i wie­sza­ją na szu­bie­ni­cach.

– Lu­dzie krad­ną moje ja­go­dy, mle­cza­je i koź­la­rze. Za­bi­ja­ją moje je­le­nie i moje za­ją­ce. Wbrew na­tu­rze? Wilk za­bi­ja. Lis za­bi­ja. Jenot za­bi­ja. A czło­wiek nie? Nie prze­czysz sobie tylko dla­te­go, że je­steś jesz­cze małym pod­ro­stem.

Wilja spoj­rza­ła pro­szą­co na ojca. Po twa­rzy Mir­ka­na spły­wa­ły struż­ki ner­wo­we­go potu. W mię­dzy­cza­sie Jaksa splu­nął krwią i wy­ce­dził:

– Masz rację, drze­wia­sty. Je­ste­śmy ta­ki­mi sa­my­mi zwie­rzę­ta­mi jak wilki i lisy – i po­słał kraw­co­wi nie­na­wist­ne spoj­rze­nie. Mir­kan po­my­ślał o wszyst­kich ra­zach, gdy ka­płan na­uczał ich w świą­ty­ni, że nie są zwie­rzę­ta­mi. Ale ka­pła­na z nimi nie było. Był Leszy.  

– Więc czemu chcesz ich zabić, wilku? Za co? Co było warte moich pa­pro­ci? – za­py­tał Pan Pusz­czy.

– Po­słał mo­je­go druha do lochu.

– Na­sze­go druha – przy­tak­nął Sza­szgot. – I za to na­le­ża­ło go obić.

– Obić, czy ubić? – in­da­go­wał Leszy.

– Jaksa? – ban­dy­ta zwró­cił się do kom­pa­na.

– Mu­siał po­nieść karę!

– Za druha?

– Za wszyst­ko!

– Wszyst­ko? – drą­żył Pan Pusz­czy.

– Prze­stań! – ryk­nął Jaksa. – O co ci cho­dzi, dzi­wo­lą­gu!?  

Gro­no­sta­je skrzek­nę­ły zło­wro­go, szcze­rząc ostre ząbki.

– Wilki, lisy i je­no­ty za­bi­ja­ją żeby jeść. Jedzą żeby prze­żyć – po­wie­dzia­ła Wilja. – A ty, dla­cze­go chcesz zabić mi ojca, ło­trze?!

– Bo ko­cha­li­śmy Wiz­ka­ra jak brata i przy­ja­cie­la, ty mała świ­nio! – wark­nął szpet­ny ban­dy­ta. – Ko­cha­li­śmy go, ro­zu­miesz?

– Jak brata i przy­ja­cie­la – syk­nął Jaksa i wierz­ba za­ci­snę­ła na nim mocno swą pętlę, uno­sząc w po­wie­trze.

– Jaksa! – Sza­szgot krzyk­nął do Le­sze­go. – Kurwa, o co cho­dzi?!

– Jak go ko­cha­łeś? – huk­nął ar­bi­ter.

– Ko­cha­łem go!

– Jaksa? – Sza­szgot nie ro­zu­miał.

– Ko­cha­łem go!

– Jaksa, je­steś mę­żo­lu­bem?!

– Nie! – Jaksa gwał­tow­nie za­prze­czył swo­jej na­tu­rze, a wierz­ba ści­snę­ła tak mocno, że jego oczy wy­strze­li­ły z oczo­do­łów. Sza­szgot zawył i pod­sko­czył z prze­ra­że­nia. Po­śli­zgnął się i za­wisł na wierz­bo­wej pętli. Z pur­pu­ro­wych ust wy­do­był się żabi re­chot, a za nim jęk:

– Nie po­wie­si­cie mnie na wierz­bie! Nie po­wie­si­cie mnie! Nie po­wie­si­cie!

Z każ­dym okrzy­kiem wierz­ba du­si­ła go coraz moc­niej.

 

– Sam w to nie wie­rzył – oznaj­mił Pan Pusz­czy. – Bycie wi­siel­cem było w jego na­tu­rze. – Wzrok żół­tych ogni omiótł po­la­nę. – Widzę, że mam dwóch win­nych. A Pani Wierz­ba znów wy­mie­rzy­ła karę śmier­ci. Wy ucie­ka­li­ście przez pa­pro­cie, żeby oca­lić swoje życie… Oca­le­nie leży w na­tu­rze każ­dej żywej isto­ty. – Głos na długą chwi­lę za­wisł w gę­stym po­wie­trzu, aż w końcu Leszy orzekł: – Mo­że­cie odejść wolno. 

Opu­ści­li miej­sce roz­pra­wy w mil­cze­niu, śpiesz­nym kro­kiem. Do­szło ich jesz­cze ba­so­we:

– I uwa­żaj­cie na sie­bie w pusz­czy! – A potem usły­sze­li coś, co mogło być gło­śnym sze­le­stem liści, albo bar­dzo dziw­nym śmie­chem. Mir­kan, gdy po­now­nie zna­lazł się w wozie, ner­wo­wo po­ru­szył pal­ca­mi. Ode­tchnął z ulgą: były spraw­ne. Mocno uchwy­cił lejce.

– W Kor­low­ce są je­zio­ra i ogro­dy – szep­nął Wilii i objął ją ra­mie­niem. Córka kraw­ca kiw­nę­ła głową i przy­war­ła do pier­si ro­dzi­ca.

Przez resz­tę po­dró­ży nie od­wró­ci­ła już oczu od drogi.